jeden duch panuje,“ quadriforme evangelium, quod uno spiritu continetur[1].
Wszystko to jest znane, nikt temu nie przeczy. Jednakże racyonaliści albo nie chcieli, albo nie umieli objąć znaczenia tego taktu, ani wydobyć z niego wszystkich w nim zawartych następstw, inaczej bowiem nie byłaby szkoła tubingska odważyła się na twierdzenie, że ewanielie powstały w drugiej połowie II stulecia, t. j. w tychsamych niemal czasach, kiedy Ireneusz pisał swoje wielkie dzieło adversus haereses, zachowane niestety tylko w łacińskim, dosyć barbarzyńskim przekładzie.
Aby zrozumieć tak niepojęte w ludziach uczonych zaślepienie, trzeba przypomnieć sobie, że tak założyciel szkoły, jak jego uczniowie trzymali się metody błędnej, prowadzącej na bezdroża. Możnaby ją nazwać antytradycyjną, a zasadza się na tem, aby autora oderwać od tradycyj, wśród których się wychowywał, a dzieła jego od wpływów przeszłości. Niemieccy profesorowie mają często tę wadę, nieuniknioną towarzyszkę twórczej oryginalności, że robią tabula rasa z wszystkiego, co przed nimi napisano, a zaczynają traktować przedmiot ab ovo. Każdy z nich pocznwa się do obowiązku stawiania nowego systemu, a ten nowy system jest najczęściej negacją dawniejszych. Przypuszczają, że u innych narodów działo się taksamo. Według tej metody zdanie Ireneusza o ewanieliach, będzieto zdanie osobiste katolickiego uczonego, który we walce z heretykami dawność ich i znaczenie exagerował, lub może pierwszy dopiero w dogmat zamienił. Oczywiście, będzie wtedy powaga Ireneusza niesłychanie maluczka, bo li tylko osobistą.
- ↑ Tamże. Niektórzy racyonaliści, większą niż należy wagę kładąc na porównania retoryczne S. Ireneusza, twierdzą, że jeszcze za jego czasów nie umiano wytłómaczyć, dlaczego Kościół z tylu ewanielij wybrał cztery właśnie, a odrzucił resztę. Jednakże Ireneusz w pierwszych dwóch rozdziałach pierwszej Księgi i w przedmowie do trzeciej najwyraźniej powiada, że tylko apostołowie pisali (bezpośrednio lub pośrednio) ewanielie pod wpływem Ducha Św. Jeżeli więc Kościół odrzucił wszelkie inne ewanielie, to dlatego, ze nie pochodziły od apostołów.
