∗
∗ ∗ |
W najgorszych czasach rosyjskich mieliśmy kilka takich, jak ten, zespołów pracy twórczej i krytycznej: kilka redut duchowego życia naszego w długich latach zewnętrznego docisku i wewnętrznego zastoju. Na progu życia państwowego ustała jak gdyby potrzeba wymiany i obiegu myśli w rzeczach ducha. Wyczerpana w bezsennej polityce, zadrzemała się wrażliwość ogółu nad sprawami twórczości polskiej doby ostatniej, nad losem polskiej książki, obrazu, teatru i muzyki. Opinja publiczna nie ma dziś czasu, — prosi o zwracanie się w tych sprawach do urzędników.
Sztuka, zdana na urzędy, a równocześnie na zjazdy i związki, dostała się w nieoczekiwanie duszną atmosferę ambicji politycznych, zabiegań artystów o ministerjalne wsparcia, w zgiełki opozycji kawiarnianych i sejmików, gdzie o zagadnieniach kultury naszej rozstrzyga powszechne głosowanie uczestników i gości.
Gdy w tej atmosferze, o wątpliwej wartości wychowawczej, urabiają się dziś opinje w sprawach narodowej kultury, istotne kierownictwo niemi objęła zdawna już władza inna: — duch czasów.
Twórczość niezależna doby ostatniej znalazła się całkowicie poza sferą wczorajszych i dzisiejszych za-
