Strona:Mieczysław Sterling - Fra Angelico i jego epoka.djvu/96

chylonego starca znowu wysunąć się ku przodowi. Ustawione więc swobodnie, zróżnicowane w gestach i zwrotach, łączą się ze sobą nietylko przez istotę opowiadanego faktu, lecz i przez umiejętną konstrukcję układu: są w zamierzeniu tak wkomponowane we fragment zawarty między dwiema ścianami, jak posągi z Or San Michele w ich nisze. I oto fragment z żywota św. Jana, opowiedziany bez przesady i bez szczególnych napięć uczuciowych, w całej prostocie prawdy życiowej, stylizowany jest przez syntezę artysty, który w stosunku linij i płaszczyzn umiał odnaleźć czynniki kompozycyjne, równe barwie czy pejzażowi.
 Wartość więc tego obrazu stanowi nie pozorne wybobycie głębi, lecz pierwsza myśl o artystycznej syntezie z opowiadania realistycznego drogą samodzielnej kompozycji linijnej.
 Rozwinięciem tego pierwiastku jest przesubtelne „Zwiastowanie“ i jego predelle z kościoła San Domenico w Kortonie, dziś znajdujące się w kortońskiem Battistero il Gesù.
 Gdy z małego miejskiego placyku wchodzimy do półmrocznej kaplicy, olśniewa nas, jak ongi u progu klasztornego Ospizio, złocistość obrazu. Złocą się skrzydła anielskie, błyszczą gwiazdy i hafty jego bogato ozdobionej sukni, jaśnieje złotem wyszywane obicie tronu. Powoli oczy przywykają do lśnień, zagłębiają się w twardą szarość obrazu. I złocenia, wyrwane z tła dawnych brokateli, rzucone na szarą głąb realizmu, przestają być treścią obrazu, pozostają, jako bawiąca oczy ozdoba. Realizm nowego ujęcia odrzuca manjerę przejętą i z form dawniej żywych czyni ornament. Wówczas ze złota dysków wyłaniają się głowy Anioła i Madonny, przedziwnie subtelne w rysunku i żywe w spojrzeniu, lecz we wzajemnej ze sobą rozmowie jeszcze nie złączone. Są to piękne twarze, w których artysta odnalazł wyraz żywej duszy ludzkiej, ale nie umiał ich jeszcze zestroić w jeden współdźwięk rozmowy. Ich wyrazu nie dopowiadają dłonie, delikatne w rysunku, o białej dziewczęcej miękkości. I ostre prędkie pochylenie anioła nie splata się jeszcze w dźwięk rytmu z łagodnem pochyleniem