Strona:Michał Siedlecki - Państwa zwierzęce.djvu/6

stki, stanowiące państwo, biorą na siebie lub mają narzucone pewne prace i zajęcia; specjalizują się więc i doskonalą w ich wykonywaniu, tem samem oszczędzając innym wysiłku i czasu. W zasadzie każdy osobnik w państwie ludzkiem jest zdolny do wykonywania wszelkich prac, a tylko warunki życia nakładają mu pewne specyalne obowiązki. Za podziałem pracy rozwija się zasada korzyści dla ogółu; każdy rząd dbać musi o zachowanie tej zasady, jeśli państwo ma mieć trwałe istnienie. Planowe i świadome celów działanie zarówno jednostek jak ogółu, pozostające w związku a często wypływające z zamiarów i woli osobników rządzących, oto jedna z najbardziej charakterystycznych cech państw ludzkich.
 Czy podobne objawy da się zauważyć w świecie zwierzęcym? Na to pytanie możemy odpowiedzieć dopiero po przyjrzeniu się w pobieżnym szkicu różnym postaciom skupień i życia gromadnego u zwierząt.
 Skupianie się zwierząt i występowanie ich naraz w wielkiej ilości może często być spowodowane przyczynami czysto fizycznemi i zewnętrznemi. Wichry lub silne prądy morskie albo burze spędzają nieraz całe gromady zwierząt zwykle samotnie żyjących. W r. 1899 w lipcu widziałem na Morskiem Oku w Tatrach całe chmury białych motyli, kapustników (Pieris brassicae), które tam wiatr zapędził. Unosiły się gęstym rojem nad wodą i tysiącami ginęły na ciemnej toni jeziora. W grudniu 1907 r. w bliskości wybrzeży półwyspu Malakka widziałem na Oceanie Indyjskim setki ogromnych sepii, spędzonych tu przez silny prąd spowo-