§ 1. Każdy zbieracz bądź to objawów ludowej twórczości słownej [1], bądź też charakterystycznych dla danej miejscowości wyrażeń powinien sobie z góry zdać jasno sprawę z tego, czy chce materjały swoje zapisywać dokładnie także pod względem wymawiania, t. j. czy chce dać w nich podstawę faktyczną do badań dyjalektologicznych. Jeżeli nie ma podobnego zamiaru, to niech je sobie zapisuje w sposób dowolny, pisownią zwykłą i językiem ogólnie-literackim. Jeżeli jednak chciałby przynieść pożytek także gwaroznawstwu czyli dyjalektologi, w takim razie musi się wdrożyć do ścisłego myślenia w dziedzinie skojarzeń czyli asocjacji graficzno-fonetycznych.
§ 2. Tak język wymawiany, jako też pismo istnieją W swojej ciągłości tylko psychicznie, t. j. tylko jako szeregi wyobrażeń, z jednej strony, fonacyjno-akustycznych (wymawianiowo - głosowych), z
drugiej zaś strony, graficznych (kształtów pisanych lub w inny sposób odtwarzanych i widzianych). Wyobrażenia jednostek fonetycznych możemy nazwać dla krótkości fonemami, wyobrażenia zaś jednostek graficznych — grafemami. Związek wymawiania językowego z pismem sprowadza się do skojarzeń czyli asocjacji wyobrażeń fonetycznych z wyobrażeniami graficznemi, t. j. fonem oraz ich części i połączeń z grafemami oraz ich częściami i połączeniami.
Dokładność oddawania na piśmie głosek wymawianych i wogóle strony fonetycznej języka zależy od stopnia paralelizmu czyli równoległości między skojarzonemi szeregami Wyobrażeń fonetycznyoh a szeregami wyobrażeń graficznych. Im bardziej odpowiadają sobie pojedyncze elementa i ogniwa obu szeregów, tym doskonalszą i prostszą jest grafika, jako sztuka wywoływania wyobrażeń i wrażeń fonetycznych za pomocą wrażeń i wyobrażeń graficznych i odwrotnie.
§ 3. Nie wszystko jednak, co się wykonywa podczas wymawiania, znajduje odbicie w świecie psychicznym. Wiele sub-.
- ↑ Używam wyrażenia "twórczość słowna", a nie "twórczość literacka", gdyż koniecznym warunkiem tej ostatniej jest pismo, gdy tymczasem utwory ludowe przechowują się tradycyjnie, bez pomocy pisma. Doskonale pojęcie to oddaje termin rosyjski: Народная словесность.
