one z oporem, jak każda rzecz nowa, nim sobie utoruje drogę, późniéj ruszyły się raźniéj, wypadkami 1863 r. powstrzymane, starały się powetować czas stracony usilniejszą pracą. Że towarzystwa błogo wpływają na rolnictwo, nie podlega wątpliwości, podniesienie kultury od czasu, gdy towarzystwa swą działalność rozwijać zaczęły, jest widoczne, pomimo że znaczna większość obojętnie je traktuje. Obojętność ta tak twardym odziała się pancerzem, że żadne argumenta przebić się do niéj nie zdołają; ma ona przedstawicieli rozmaitych odcieni, których najdziwaczniejsze powody od brania udziału w pracy wstrzymują. Niektóre z tych powodów przytaczam dla wyraźniejszego uwydatnienia rzeczy, i tak: A upatruje w towarzystwach rolniczych przygotowania do niebezpiecznych agitacyi narodowych; B nie może się dopatrzyć korzyści; C powiada, że już za stary do nauki; D mniema, że towarzystwa rolnicze są dla starszych, a młodym trzeba używać świata, póki służą lata; E nie ma zaufania do ludzi, którzy u steru towarzystwa stoją; F uważa zebrania jako pole nudnych popisów; G liczy się do elity, wypada mu przeto trzymać się pod rękę z arystokracyą, która skąpo swymi reprezentantami towarzystwo obdziela; H zasługi, położone dla ogółu, zwalniają go od udziału w towarzystwach rolniczych; I uważa, że nie warto poświęcać się dla towarzystwa, kiedy nie uznaje położonych zasług; K był raz na zebraniu towarzystwa, nic nie skorzystał i dosyć już ma tego wszystkiego; L uważa wszystkie towarzystwa jako nonsens ekonomiczny; Ł dosyć ma już aż po uszy tych komedyi; M drwi sam z siebie i z wszystkiego, co go otacza, i dla towarzystwa nie szczędzi sarkazmu; N ma tyle, ile mu potrzeba, na przedeżniwku zboża dostatek, bez towarzystwa się obejdzie; O jest w interesach, musi za niemi jeździć, gospodarstwa pilnować a nie w towarzystwa się bawić; P słyszał,
