razem zapuszczać w ducha naszego dla pierwiastka narodowego truciznę. Sam szatan nie ukułby w piekle wyrafinowańszéj intrygi, ile tu w niéj chytrości, podstępu, podejścia, fałszu, złości, jak subtelnie zastawione sidła na pierwiastek nasz narodowy, jaka silna wiara w ludzką głupotę, a jakie urąganie prawdzie Boskiéj! Wiele, wiele dałoby się jeszcze z tego memoryału dla nauki i przestrogi naszéj wydobyć, lecz nie jestem w stanie w nim dłużéj szperać, bo, oddychając tą zarażoną jadem atmosferą, smak do życia stracić można. Ale muszę się orzeźwić i pokonać odrazę, aby zaprzeczyć fałszowi, który P. H. v. H. jako rzeczywistość ogłasza. Nie dosyć, że knuje zdradę, jakimby sposobem ducha narodowego w nas zabić, ale jeszcze wszelkich używa sposobów, aby pod względem politycznym zedrzeć z nas wszystko, nasze wyobrażenia nacechować niedojrzałością a dążności w fałszywém przedstawić świetle. Otóż teraz, — powiada, — kiedy Moskale cisnąć zaczęli, teraz Polacy spokornieli, już teraz chcą się zrzec wielkiego państwa polskiego w granicach z 1772 r. i chcą się Kongresową Polską zadowolnić, a nawet księcia pruskiego na tron powołać, aby dla utrzymania powszechnego pokoju jako małe, neutralne ciało państwowe pomiędzy dwa wielkie mocarstwa się wcisnąć! O jacy są łagodni i cierpliwi, — cedzi uszczypliwie, — ale niestety już za późno. „Za późno,” — chychoce radośnie, — jest straszliwe słowo w polityce! A teraz niech się P. H. v. H. wylegitymuje, gdzie ma na to dowód, że Polacy starali się o utworzenie małego państwa polskiego w granicach Kongresowéj Polski z księciem pruskim na tronie? I dowodu téż na to złożyć nie będzie w stanie, bo wieść zrodził fałsz. Lubo zaczepka w ten sposób wystósowana na odpowiedź nie zasługuje, to jednakże świętość sprawy wymaga, aby na nią odpowiedzieć i wyrzec
