Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/224

duchowych potęg zakrada się robak zepsucia, toczy ją i przygotowuje rozkład, jako materyi nieożywionéj duchem.
 Zbłądzilibyśmy, gdybyśmy się mieli łudzić, że w cywilizacyi zewnętrznéj wyrównamy w krótkim czasie obcéj; zbyt głęboko zapuściliśmy się w nię, za wiele już napożyczaliśmy od niéj, całemu krajowi daliśmy zbyt uderzającą fizyognomią obcą, abyśmy od razu wszystko zedrzeć i odrzucić od siebie bez znacznych strat byli w stanie. Jakkolwiek początek będzie trudny, koniecznością wszelako jest zacząć o reformie myśleć i zwolna wedle sił ją przeprowadzać, albowiem naród bez odrębnéj cywilizacyi własnéj materyalnéj, obdarzony tylko darem ślepego naśladowania, a pozbawiony wszelkiéj twórczości, przybiera znamię obce, a zatraca własne i nieznacznie rozchodzi się w obcych narodowościach. Nie powinniśmy atoli przed sobą taić, że bez kapitałów, które posiadaliśmy znaczne, po większéj części z własnéj utraconych winy i o które nam najprzód postarać się wypada, o reformie cywilizacyi materyalnéj mowy być nie może. Ponieważ, jak już powiedziałem, cywilizacya zewnętrzna jest szatą, więc niechaj ta szata nasza będzie z początku chociażby prosta z samodziału, ale własna i bez plam, to z nią przybierzemy znamię nasze narodowe, które nas odznaczać będzie na zewnątrz, a podniesie co do wartości wewnątrz. Wtenczas narody obce muszą uznać i uszanować dążności nasze ku wzniesieniu jednego filaru cywilizacyi powszechnéj.
 Lubo nie tu miejsce, abym się obszernie rozwodził nad rozwojem cywilizacyi materyalnéj, nie mogę jednakże omijać i mimo puszczać głównéj jednéj przeszkody, która w drodze stawa i o którą wszelkie nasze w tym kierunku usiłowania rozbićby się musiały. Wiadomo, że jedną z głównych dźwigni cywilizacyi materyalnéj jest produkcya, któréj czynni-