Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/127

wagę utrzymać, zastanawia on się nad każdém przedsięwzięciem, waży godziwe jego strony, oblicza każdego kroku korzyści lub straty, długo się namyśla, ale gdy do czynu przystępuje, to działa szybko i energicznie, a jeżeli się czasem za daleko zapędzi, to tyle posiada jeszcze mocy, iż w miejscu wstrzymać się potrafi.
 Wola nie może zależeć od żadnych wpływów i, jeżeli ma być stanowczą, musi mieć swą własną moc opartą na pewności przekonania. Zachodzą atoli przypadki, w których wola odłącza się od przekonania, w takich razach człowiek zstępuje z drogi, jaką mu wskazują rozum i sumienie, a daje się powodować chwilowym korzyściom, któremi go kusi egoizm lub téż widoki osobiste nęcą. Ażeby módz oprzeć się wszelkim pokusom, trzeba mieć koniecznie nieskrępowane przekonanie własne. Do wyrobienia takowego nie wystarcza umieć rozróżnić złe od dobrego, lecz przez wczesne nawyknienie przyzwyczaić się należy do dobrego tak dalece, iżby ono zrosło się z myślami, chęciami, przebijało się w każdym czynie, a wtenczas dopiero ustali się sumienne przekonanie, na którém oparta wola stanie się doskonałą i zgodną z wolą Boską. W tym stopniu atoli doskonałości nie może się objawiać wola w dzieciach, ani nawet w młodzieży, może ona być tylko owocem duchowych ćwiczeń i dojrzałéj rozwagi, ztąd téż dzieci od lat najmłodszych aż do swéj dojrzałéj pełnoletności nie mogą mieć własnéj woli, ale muszą zostawać pod władzą woli rodziców lub opiekunów, którzy, starając się o ich wychowanie, powinni zarazem przygotowywać warunki do rozumnéj a sumiennéj woli. Przedwczesne usamowolnienie dzieci opłakane częstokroć sprowadza skutki, a jednakże pomimo często przytrafiających się smutnych praktyk, przy skrzywionych wyobrażeniach o postępie i o wolności, codziennie pojawiają