Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/573

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Zażynać, dok. Zażąć; zaczynać żąć; żąc, zajmować.

Zażywać, dok. Zażyć; mieć w użyciu, używać; doświadczać, próbować: z. szczęścia, rozkoszy, niedoli; należycie korzystać z czego, pożytkować, używać czego z pożytkiem dla siebie; z. kogo, używać go wedle swego upodobania; z. kogo, drwić, żartować z niego, oszukiwać kogo chytrze: z. kogo z mańki; brać cząstkę czego wewnątrz siebie: z. lekarstwo, z. tabaki, z. pigułki, z. truciznę: z. konia = dobrze nim powodować, kierować nim; o ranie: goić ś., zasklepiać ś.; z. ś. z kim, zżywać ś. z kim, zawierać z kim bliższą przyjaźń, poufalić ś. z kim.

Zażywiać (się), dok. Zażywić (ś.), pożywiać (ś.), karmić (ś.).

Zażywka, w med., ogólna nazwa ciał, wprowadzanych wewnątrz naszego ciała.

Zażywny, dający ś. użyć na pokarm, zdatny do zjedzenia; tłusty, tuczny, otyły; dobrze ś. mający, zasobny.

Zażyźniać, dok. Zażyźnić; zapładniać, użyźniać, żyznym czynić; z. ś., zapładniać. ś., użyźniać ś., stawać ś. żyznym.

Ząb, ustrój z tkanki kostnej, osadzony w dole, zwanym zębodołem, w szczęce górnej a. dolnej u człowieka i niektórych gromad kręgowców, służy do rozrywania, miażdżenia i żucia pokarmów, a także do obrony (3f.) zęby mleczne = u niemowląt; z-y stałe = u ludzi dorosłych (siekacze, trzonowe i kły); z-y mądrości = 4 ostatnie, wyrzynające ś. u człowieka już dorosłego; z-y prawdziwe a. własne = przyrodzone człowiekowi; z-y sztuczne = wyrabiane przez dentystów z masy porcelanowej a. kaolinowej, a wstawiane ludziom zamiast zepsutych prawdziwych; darowanemu koniowi nie patrzą w z-y = trzeba być zadowolonym z każdego podarunku; śmierć w z-y nie patrzy = nie przebiera, nie ma względu na wiek, na płeć i t. p.; zaglądać komu w z-y = bacznie i krytycznie patrzeć na niego; zaglądać kobiecie, dziewczynie w z-y = mizdrzyć ś., umizgać ś. do niej; z-ami świecić = śmiać ś.; szczerzyć z-y = śmiać ś., uśmiechać ś. zalotnie; mówić przez z-y = półgębkiem, niechętnie, cedząc słówka; zgrzytać z-ami = z gniewu, ze wściekłości, z bólu; szczękać, dzwonić, klapać z-ami = z chłodu, z zimna, ze strachu, z głodu; ścinać, ściskać z-y = ze złości, z bólu; zacinać z-y = nie chcieć nie powiedzieć, nie chcieć wyjawić wewnętrznego stanu ducha, nie chcieć np. jęczeć, krzyczeć mimo bólu; kto dał z-y, da i chleb = Bóg stworzył, Bóg i opatrzy; łatwiej obejść ś. bez z-ów, niż bez chleba = lepiej być staremu w dostatkach, niż młodemu w nędzy; dostał chleb, kiedy z-ów już nie ma = zapóźno zapewniono mu byt; aby chleb, to z-y będą = byle był dobrobyt, to domowników nie zbraknie; dać komu w z-y, wyrznąć kogo w z-y = uderzyć w twarz, spoliczkować go; z-y zjeść = nadwątlić je długim używaniem; z-y zjeść na czym: być obeznanym z czym przez długoletnie doświadczenie, wydoskonalić ś. w czym; jeszcześ wtedy koszulę w z-ach nosił = byłeś małym dzieckiem; przetrzeć sobie nieco z-y = podjeść sobie; nie ma co kłaść pod z. = niema co jeść; na z. mu to nie padnie = nie pożywi ś. tym; starczy, stanie tego na jeden z. = jest tego bardzo mało, nie można ś. tym najeść; nie na twoje to z-y = za staryś na to, to