Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/24

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Smiercionoszy, przynoszący śmierć.

Śmiercioskrzydły, przynoszący prędką śmierć, niosący śmierć na swych skrzydłach.

Śmierć, ustanie życia, zupełne ustanie przemiany materji w żyjącym organizmie ludzkim, zwierzęcym a. roślinnym; zanik życia, zgon: ś. naturalna = wskutek wyczerpania ś. sił żywotnych w starości; ś. nienaturalna = od choroby, wypadku nieszczęśliwego a. samobójstwa; umrzeć swoją ś-ą = naturalną śmiercią; na ś. niema lekarstwa = nikt nie uniknie śmierci; ś. gwałtowna = od wypadku a. samobójstwa; ś. nagła, niespodziana = od ataku paralitycznego, sercowego, od strzału i t. p.; ś. chwalebna = na polu bitwy, za ojczyznę; ś. mokra = od utopienia; zadać komuś ś. = zabić go; skazać na ś. = na stracenie przez powieszenie, rozstrzelanie, ścięcie i t. p.; wyrok ś-i = skazujący na śmierć; ś. i żona od Boga przeznaczona = człowiek ma przeznaczone, by ożenić ś. i umrzeć; ś. i najprędszego dogoni = nikt jej nie uniknie; nienawidzieć na ś. = śmiertelnie, serdecznie; kochać ś. w kim na ś. = bez opamiętania; zabić kogo na ś. = uśmiercić; na ś. o tym zapomniałem = zupełnie zapomniałem; nie opuszczę cię aż do ś-i = będę z tobą całe życie; to ś. równa ś-i = jest niezmiernie przykre; uosobienie zgonu wedle wierzeń ludowych, przedstawiane najczęściej w postaci kościotrupa z kosą w ręce; przen., zmartwienie, zgryzota; zniszczenie czego, koniec, kres; ś. cywilna = pozbawienie wszelkich praw obywatelskich wskutek wyroku sądowego; ś. wieczna = potępienie wieczne, piekło.

Śmierdnąć, przechodzić smrodem, zaczynać śmierdzieć.

Śmierdzący, cuchnący, który śmierdzi; ś-e jajko = człowiek obraźliwy; ś. kamień = minerał z gromady węglanów wapnia.

Śmierdziadło, coś śmierdzącego.

Śmierdzieć, wydawać niemiły, odrażający zapach, cuchnąć; trącić czymś śmierdzącym, zalatywać czymś; przen., być podejrzanym o coś karygodnego; nie podobać ś. komu, nie przypadać mu do usposobienia: robota ci ś-i = masz do niej wstręt, nie chcesz pracować.

Śmierdziel, zwierzę ssące, drapieżne z rodziny kun (f.); człowiek nie chluj, śmierdzący, plugawiec; przen., smarkacz, fąfel, smyk.

Śmierdziuch, Śmierdziuszek, człowiek smrodliwy, plugawiec, niechluj, flejtuch; pogardl., mówiąc o chłopcu niegrzecznym, hardym.

Śmierdziucha, Śmierdziuszka, kobieta nieporządna, flądra; błaźnica, smarkata; prosta gorzałka.

Śmiertelnie, przysł., aż do śmierci, wywołując śmierć: raniony ś.; namiętnie, gwałtownie, bez pamięci: nienawidzieć ś.; okropnie, okrutnie, nie do zniesienia; nudzę ś. ś.; powodując śmierć wieczną: zgrzeszyć ś. = popełnić grzech śmiertelny.

Śmiertelnik, istota śmiertelna, człowiek.

Śmiertelnogrzesznik, człowiek, który popełnił grzech śmiertelny.

Śmiertelność, podległość śmierci; własność przyprawiania o śmierć; duża ś. = liczne uśmiercanie mieszkańców; stosunek liczebny osobników umierających w pewnej miejscowości i w pewnym okresie czasu do ogółu ludności: procent ś-i.