Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 3.djvu/190

czać z zarzutów; u. czyjeś zaufanie, nadzieję, wiarę = nie zawodzić, stwierdzać czynami, że się nie omylono; popierać słuszność dowodami, tłumaczyć; u. ś., starać ś. uniewinnić, oczyszczać ś. z zarzutów, tłumaczyć ś., wymawiać się.

 Usprawiedliwienie, rzecz. od Usprawiedliwić; to, co ś. mówi na swoje a. czyje usprawiedliwienie, dowód niewinności, dowód usprawiedliwiający.

 Usrebrzyć, pokryć srebrem, posrebrzyć; zrobić białym i połyskującym, jak srebro.

 Ussać, ssaniem ująć, wyssać trochę jakiego płynu.

 Usta, narzędzie mowy, obie wargi razem, gęba; z ust do ust = od jednego opowiadacza do drugiego; nie śmieć ust otworzyć = obawiać ś. odezwać, zamilczeć; od ust sobie odejmować = oszczędzać na swoich najpierwszych potrzebach; wiedzieć co z czyich ust = z czyjegoś opowiadania; mieć co zawsze w ustach=powtarzać; chwalić Boga ustami = nieszczerze; nie ma co do ust włożyć = nie ma co jeść; to nie przejdzie przez moje u. = nigdy tego nie powiem; przez cały czas ust nie otworzył = nie odezwał ś.; ślina mi przychodzi do ust = mam apetyt na co; z ust mi to wyjąłeś = powiedziałeś to właśnie, co ja rzec chciałem; nie wziąłbym tego do ust = nie chcę tego jeść; co w sercu, to i w u-ch = mówi ś. o człowieku szczerym, nie umiejącym ukrywać swych uczuć.

 Ustać — p. nied. Ustawać; zostać w miejscu w postawie pionowej; pozostać nietkniętym, nieruchomym, przestać, zmęczyć się.

 Ustalać, dok. Ustalić; stałym, niewzruszonym czynić, utrwalać, zapewniać, utwierdzać, umacniać; u. ś., stałym ś. stawać, utrwalać ś.

 Ustalić — p. nied. Ustalać.

 Ustały, o płynach: który ś. ustał, sklarował ś., w którym męty osiadły na dnie.

 Ustanawiać, dok. Ustanowić; ustawiać, porządkować, urządzać, układać porządnie; zaprowadzać, instalować; stanowić, postanawiać, organizować; uchwalać, wprowadzać, jako prawo.

 Ustanek, w wyr. bez u-ku = ciągle, ustawicznie.

 Ustanie, stanie na miejscu; zaprzestanie, skończenie ś.; zmęczenie, brak sił; zakończenie.

 Ustanowiciel, człowiek, który co ustanawia, ustawodawca, organizator.

 Ustanowić, dok. Ustanawiać.

 Ustatkować, uczynić stałym, trwałym; urządzić należycie, uregulować, oznaczyć na pewno; przyzwyczaić kogo, nakłonić do stateczności, do stałości w czym, do porządnego życia; u. ś., nabrać stałości, uregulować ś., utrwalić ś., ustalić ś.; o wietrze, burzy: uspokoić ś.; o osobach: zacząć prowadzić życie porządniejsze, uspokoić ś. po życiu burzliwym, hulaszczym.

 Ustawa, prawo ustanowione, uchwała, postanowienie prawodawcze, konstytucja; zbiór praw, kodeks; zbiór ustanowionych w drodze prawodawczej prawideł, regulujących życie i działalność jakiejś instytucji społecznej, dobroczynnej i t. p.; układ, umowa, ugoda; urządzenie, tryb; granico pewne, kres, zakres; część prawa, zamykająca w sobie kary na jego gwałcicieli.

 Ustawać, dok. Ustać; zaprzestawać działać, przestać istnieć, funkcjonować; zakończać, kończyć ś.; u. w czym = mniej gorliwie, z mniejszym zapałem co czynić; wolnieć, słabnąć; puls ustaje = bije coraz słabiej; nie móc dalej