Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/188

 Pogłowiczka, roślina z rodziny pogłowiczkowatych.

 Pogłowie, płeć, rodzaj, ród, gatunek; pewna liczba głów, sztuk, osób, indywiduów; wszyscy mieszkańcy, cała ludność jakiejś wsi, miasta, kraju i t. p. — p. Pogłówne.

 Pogłówne, podatek, płacony w Rzpitej Polskiej przez Żydów, Tatarów i Cyganów wedle ilości głów, za udzieloną im opiekę prawną; podatek od każdej głowy, poduszne, pogłówczyzna, pogłówszczyzna, pogłowie.

 Pogłówny, obliczany wedle ilości głów, osób, indywiduów.

 Pogłuchnąć, ogłuchnąć (o wielu osobach); stać ś. głuchymi; przen., uciszyć ś., pouciszać ś.

 Pogłupieć, zgłupieć, stracić rozum; (o wielu osobach) potracić głowy, przytomność i równowagę umysłu, posłupieć.

 Pogłuszyć, ogłuszyć kolejno jednego po drugim.

 Pogmatwać, Pogmatwać (ś.), poplątać (ś.), powikłać (ś.), pomieszać (ś.).

 Pognać, nied. Poganiać; popędzić, puścić ś. pędem, pobiec, pośpieszyć, zapędzić, przynaglić.

 Pognębiać, dok. Pognębić; nękać, męczyć, ciemiężyć, cisnąć, uciskać, tyranizować.

 Pognić, zgnić (o wielu rzeczach), zepsuć się.

 Pognieść, Pognieść się, zgnieść (ś.), zmiąć (ś.), pomiąć (ś.), pomiętosić (ś.), wygnieść (ś.).

 Pogniewać kogo na siebie; rozgniewać, rozjątrzyć, oburzyć kogo na siebie, narazić ś. na czyjś gniew, ściągnąć czyjś gniew na siebie; p. kogo z kim = poróżnić dwie osoby, przywieść do nieporozumienia, do niezgody, do kłótni; p. ś. z kim = poróżnić ś. z kim, dojść do nieporozumienia, pokłócić ś.; przetrwać jakiś czas w gniewie przeciw komu.

 Pognoić, nawieźć gnojem, umierzwić; utrzymać w stanie gnojenia p. ś., przejść w stan gnicia, pojątrzyć ś. (o ranie).

 Pognój, nawóz, mierzwa, gnój; pognojenie, zaprawienie roli gnojem; ziemia ugnojona.

 Pognuśnieć, zgnuśnieć, zleniwieć (o wielu osobach).

 Pogoda, piękny czas; jasność nieba; miły stan atmosfery; dzień suchy i jasny, słoneczny; wogóle stan atmosfery: brzydka, dżdżysta, paskudna p.; przen., wyraz zadowolenia, wewnętrznego spokoju, czystości sumienia, równowagi ducha, umysłu.

 Pogodnie, przysł. od Pogodny; p. na dworze = jest pogoda, jasno i sucho; z pogodą, przyjemnie, ze spokojem wewnętrznym, z wypogodzoną twarzą; wesoło, łagodnie, po przyjacielsku, serdecznie.

 Pogodnieć, stawać ś. pogodnym, wypogadzać ś., rozchmurzać ś.

 Pogodny, piękny, jasny, czysty, suchy, nie zachmurzony, nie słotny, nie dżdżysty: dzień p., niebo p-e; p-e siano = zebrane podczas pogody; wiatr p. = sprowadzający pogodę; przen., wypogodzonym łagodny, spokojnym, wesoły, szczęśliwy, zrównoważony; stosowny, odpowiedni, właściwy, sprzyjający, przyjazny, dogodny.

 Pogodować, poucztować.

 Pogodzić, przywieść do zgody, do porozumienia ś., pojednać, załagodzić spór, nieporozumienie; p. grzesznika, p. ś. z Bogiem = wyspowiadać ś. i dać a. otrzymać rozgrzeszenie; p. kogo z losem = skłonić go do rezygnacji, do znoszenia życia z pokorą; zgodzić, złączyć, zbliżyć rzeczy przeciwne, sprzeczne; p. ś., przyjść do zgody, do porozumienia z kim, pojednać ś. z kim; p. ś. z losem = przejąć ś. rezygnacją, poddać ś. wyrokom nieba.