Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 2.djvu/100

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

drobniutkie istoty, pływające na powierzchni morza.

Planografja, gr., sposób drukowania z powierzchni płaskich, na których rysunek nie jest ani wgłębiony, ani wypukły.

Planować, łć., układać plany, projektować; równać powierzchnię gruntu, równać ziemię, niwelować; maczać papier drukowy w wodzie z klejem, żeby na nim atrament nie zalewał.

Planowy, nm., przym. od Plan; dążący, zmierzający do jakiegoś planu, naprzód obmyślony.

Plansza, fr., płyta rytowana do odbijania z niej rycin; rycina, sztych.

Plant, fr., nasyp pod kolej żelazną (fig.); p-y a. plantacje = nasypy, miejsca do przechadzek naokoło miasta, wysadzone drzewami i krzewami (p-y krakowskie).

Plantacja, łć., obszar gruntu użyty pod uprawę roślin przemysłowych; sadzenie i uprawa tychże roślin — p. Plant.

Plantator, łć., uprawiający na większą skalę rośliny przemysłowe; właściciel plantacji (zwłaszcza w Ameryce); przen., wyzyskiwacz pracy ludzkiej.

Plantować, łć., wyrównywać powierzchnię gruntu, niwelować teren, aby przedstawiał równą płaszczyznę; sadzić rośliny przemysłowe.

Plask, odgłos, powstający przy uderzeniu jednej powierzchni płaskiej o drugą przy klaskaniu rękami; odgłos przy uderzeniu o powierzchnię wody, plusk.

Plaskać, dok. Plasnąć; uderzać na płask, padać na płask; klaskać.

Plasma, gr., minerał, drogi kamień, ciemno-zielona odmiana chalcedonu — p. Plazma.

Plasnąć, nied. Plaskać; uderzyć płazem, na płask, upaść na płask, klapnąć; chlapnąć; klasnąć.

Plasować, fr., umieszczać; dawać miejsce, posadę, zajęcie chlebodajne; sadzać.

Plaster, nm., masa lecznicza, rozsmarowana na tkaninie, do przykładania na stłuczenia, rany, owrzodzenia i t. p.; p. miodu, wosku = płat wosku z miodem a. bez miodu, wykrojony z ula.

Plasterek, nm., zdr. od Plaster; p. angielski = lepki plaster do zaklejania drobnych skaleczeń; krążek cienki a płaski; krajać jabłka, kartofle, cytrynę, cebulę w p-ki; przyłożyć p. = chcieć uspokoić, pocieszyć.

Plastron, fr., blacha kirysu, osłaniająca piersi, skórzany, miękko wysłany napierśnik dla ochrony od ciosu rapirem przy nauce fechtunku (fig.); rodzaj krawatu z szerokim płatem, spadającym na piersi jako zakończenie; płaskie przybranie ubioru na piersiach; przen., iron., osoba, towarzysząca komu dla opieki, przyzwoitości; nudny a nieunikniony towarzysz.

Plastrowaty, kształtu plastra.

Plastycyzm, gr., zdolność nadawania słowami a. rysunkiem wyrazistości, wypukłości opisom lub obrazom.

Plastyczność, gr., wypukłość, uwypuklenie, uwydatnienie, bryłowatość; zdolność przyjmowania oraz zachowywania nadawanych kształtów; zaleta rysunku, malowidła, w którym przedmioty bryłowato odskakują od tła, zdają ś. mieć naturalną wypukłość; w utworze literackim: obrazowość, barwność stylu, dająca obrazy, odznaczające ś. wielką prawdą życiową, które niemal widzimy.

Plastyczny, gr., dający ś. urabiać w dowolne kształty; wypu-