Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/998

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

mienienie rodzaju, do którego ono należy, oraz cech, wyróżniających je od innych pojęć, należących do tegoż rodzaju; w gram., wyraz, oznaczający cechę charakterystyczną przedmiotu (o-a przymiotnikowe i rzeczownikowe) a. czynności (o-a okoliczności miejsca, czasu, przyczyny, celu, sposobu i stopnia).

Określnik, wyraz określający.

Określny, oznaczony, pewny, określający znaczenie wyrazu a. myśli, do której należy (przedimek o. w języku francuskim: le, la, w niemieckim: der, die, das); zdanie o-e = określające.

Określony, ten, którego określono; oznaczony, jasny, wyraźny, pewny (iść bez o-ego celu; człowiek bez o-ego zajęcia).

Okręcać, dok. Okręcić; owijać, oplatać, zakręcać; kołować; o. czym, wywijać czym, chcąc rzucić; o. ś., obwijać ś. w co, a. o co; a. koło czego; obracać ś. w kółko, kołować, obchodzić jeden drugiego (o. ś. w tańcu).

Okręcik, zdr. od Okręt; mały statek wodny z żaglami.

Okręgowy, dotyczący okręgu, obejmujący cały okrąg, obwód, dystrykt (sąd o.); obwodowy, w okrąg idący, kołowy.

Okręt, wogóle wielki statek morski; duży statek żaglowy płynący po wielkich wodach (fig.); nazwa gwiazdozbioru na półkuli południowej nieba.

Okrętka, na o-ę a. o-ą szyć = tak obszywać brzeg, by obejmować go zewnątrz rzadkim ściegiem.

Okrętowy, dotyczący okrętu: kapitan o., lina o-a; wieniec o. = u Rzymian starożytnych wieniec, przyznawany temu, kto pierwszy wskoczy na okręt nieprzyjacielski); bitwa o-a = morska.

Okrężne (-ego), uczta, wyprawiana przez właściciela żniwiarzom po oddaniu mu, w dowód ukończenia żniw, wieńca kłosianego, dożynki, obżynki.

Okrężnicap. Okrążnica; roślina z rodz. pierwiosnkowatych, hottonia (fig.); rodzaj piły okrężnej.

Okrężny, w okrąg idący, okrążający, okręgowy, kolisty; dożynkowy; wędrowny, wędrujący, ruchomy; wystawa o-a = przewożona z jednego miasta do drugiego.

Okroić, dok. od Okrawać; obciąć, oberznąć co naokoło, ująć, zmniejszyć; zyskać co oszczędnością; o. ś., wskutek pęknięcia, odstać wokoło; dostać co w udziale, w zysku, w reszcie, przypaść; zmniejszyć podaną cenę.

Okrom, oprócz, prócz, krom.

Okroplać, dok. Okroplić; okryć kroplami, zwilżać, nakrapiać.

Okropnica, kobieta okropna, okrutna, wstrętna wiedźma.

Okropnie, przysł., bardzo, strasznie, nie do wytrzymania.

Okropność, cecha tego, co jest okropne; rzecz okropna, obrzydliwa: postępek srogi, nieludzki; ach, to o.! = to rzecz okropna, straszna.

Okropny, pełen zgrozy, straszny, straszliwy, przerażający, oburzający; wstrętny, odrażający; rozpaczliwy, opłakany, beznadziejny; ogromny, olbrzymi, przeraźliwy.

Okróciciel, pogromca, poskromiciel; zdobywca, najeźdźca.

Okruch, rzecz bardzo drobna, okruszyna, odrobina, ułamek; szczątek, gruz, rozwalina; resztka, od-