Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/812

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wyłączności narodowej w granicach państwa a. w granicach zamieszkanych przez autochtonów, dążność do zasymilowania innych narodowości w tychże granicach.

Nacjonalny, łć., narodowy.

Nacudować się, nawydziwiać ś., nadokazywać się.

Naczczo, przysł., nic jeszcze nie jadłszy od rana, bez śniadania.

Naczelnictwo, Naczelnikostwo, godność i władza naczelnika; zwierzchność, przewodnictwo, dowództwo.

Naczelnik, przywódca, zwierzchnik, przełożony, dowódca.

Naczelny, będący na czele, pierwszy, główny, przodujący, zwierzchni; pierwszorzędny, będący na froncie; pryncypalny, podstawowy, główny, zarządzający, kierujący wszystkiem; na czoło przeznaczony.

Naczesać, nasunąć, nagarnąć (włosy); wyczesać, wyprostować (len).

Naczolnik, Naczołek, Naczółek, część uprzęży końskiej, przypadająca na czoło konia (f.); skrzyneczka z modlitwą, którą modlący się Izraelici przytwierdzają sobie rzemykami do czoła; rodzaj czepka kobiecego, naczołek, naczółek.

Naczółek, w druk., główka tabeli, przyczółek mostowy.

Naczyniasty, w med., obfity w naczynia.

Naczynie, wszelki sprzęt metalowy, szklany, gliniany i t. p. do przechowywania, gotowania, przyrządzania ciał płynnych a. sypkich; n-a = instrumenty, narzędzia, przyrządy; w fiz., n-a połączone = tak zbudowane, że płyn przechodzi z jednego do drugiego (fig.); n-a włoskowate = wązkie rureczki, w których ujawnia ś. siła włoskowatości; przen., siedlisko, przybytek; przewód w ciele organicznym (n. krwionośne, limfatyczne, mleczne, żółciowe i t. p.).

Naczyniówka, błona naczyniowa w organizmie (w oku, mózgu i t. p.).

Naczyńko, drobne naczynie.

Nać (-i), liście i łodygi warzywa, którego korzenie są jadalne (n. kartoflana, marchwiana, buraczana, pietruszkowa i t. p., fig.).

Nad, Nade, przyim. z przyp. 4 oznaczający: czynność, skierowaną ku punktowi wyższemu (wzlatać n. dom, unosić ś. pod obłoki; n. co = na brzeg czego, przyjść n. staw, n. rzekę); wyższość pewnego pojęcia a. czynności względem drugich (kochać n. życie; wyższy n. swój wiek = przewyższający współczesnych; mieć czego n. miarę, n. potrzebę; n-e wszystko; być lepszym n. kogo; żyć n. stan); z przyp. 7 oznacza położenie blizkie a. wyższe względem pewnego przedmiotu (Warszawa n. Wisłą, krzyż n. drogą, mieszkać n. morzem; niebezpieczeństwo wisi n. głową = jest blizkie; mieć kogo n. sobą = być podwładnym; stać kumu n. karkiem = pilnować go natrętnie, przeszkadzać w robocie); n. oznacza blizkość czego (n. wieczorem, n. ranem); względem czego, w kwestji czego (rozwodzić ś. n. czym, rozmyślać n. czym); z powodu czego a. kogo (litować ś. n. nieszczęśliwym, płakać n. umarłym); n. w połączeniu z czasownikami oraz imionami zmienia ich znaczenie w następujący sposób: oznacza 1) wyższy urząd, wyższe stanowisko, przełożeństwo (np.