Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/688

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Łamliwość, kruchość, zdolność do łamania ś., delikatność, nietrwałość; w fiz., zdolność do załamywania ś. (o promieniach).

Łamliwy, Łamny, łatwo ś. łamiący, kruchy, delikatny.

Łamulec, Łam, Łom, drąg żelazny do kruszenia lodu, grudy, skał i t. p.; oskard.

Łan, nm., obszar pola uprawnego; pole, rola; miara powierzchni pola uprawnego = mniej więcej włóce.

Łani, przym. od Łania; jeleni.

Łania, samica jelenia (fig.); samica daniela.

Łanię (-ęcia), lm. (-ęta), młode łani.

Łanowiec, Łanowy, w dawnej Polsce, żołnierz pieszy, utrzymywany z dóbr królewskich, stosownie do liczby łanów.

Łanowy, przym. od Łan; piechota ł-a a. wybraniecka = złożona z chłopów, wybranych po jednemu z łanu, zorganizowana przez Stefana Batorego.

Łańcuch, nm., sznur, złożony z ogniw metalowych (pies na ł-u, ł. u drzwi), most na ł-ach=podnoszony i opuszczany, inaczej zwodzony; przen., szereg, rząd, lin ja (I. obławy, tyraljerski); związek myślowy zdarzeń (I. przyczyn i skutków); w chemszereg atomów, związanych pewną częścią powinowactwa; I. w miemprzyrząd złożony z ogniw, służący do pomiarów gieometrycznych; w lm., kajdany, okowy, pęta; przen., niewola, poddaństwo.

Łańcuszek, zdr. od Łańcuch; mały łańcuch (ł. u zegarka = dewizka); szew, tworzący ś. ze ściegów, z których każdy następny zaczyna ś. w połowie poprzedniego.

Łap! Łaps! wykrz., oznaczający chwytanie czegoś a. kogoś; cap!

Łapa, noga u zwierzęcia (fig.); pogard., duża, niezgrabna ręka a. noga u człowieka; uderzenie w rękę linją, kijem, dyscypliną, ręką i t.  lizać ł-ę = być w biedzie, cierpieć nędzę; dać komu w ł-ę a. posmarować komu ł-ę = dać mu łapówkę, przekupić; ł-y komu lizać = całować go po rękach, przypochlebiać mu ś., nadskakiwać, płaszczyć ś. przed kim.

Łapacz, agient policji śledczej, śledzący winowajców, detektyw; wogóle ten, kto chwyta coś, dybie na coś; dostarczający klijentów dla pokątnych adwokatów; chwytający psy na ulicy.

Łapaczka, żona łapacza; ajentka policji śledczej.

Łapać, chwytać, porywać, tropić, łowić; ubiegać ś. za czym, starać ś. o co (ł. posadę, honory); ł. za słówka = złośliwie podchwytywać poszczególne wyrazy, nie zaś sens ogólny; ł. na co = nęcić, zwabiać, mamić; ł. ś., łapać jeden drugiego; wpadać w pułapkę, dawać ś. łowić; dać ś. zwabić, znęcić, doznać na czem zawodu: złapał ś. = oszukał ś.; ł. ś. za głowę = zadziwiać ś., przerażać ś.

Łap-cap, Łapu-capu! byle jak, byle prędko, bez ładu; ł.-c. i w nogi = chwyciwszy co ś. da, uciekać.

Łapcia, zdr. od Łapa; pieszczot. zamiast rączka.

Łapciuch, obszarpaniec, brudas, obdartus, nędzarz; nicpoń.

Łapczywie, przysł. od Łapczywy; chciwie, z pośpiechem i łakomie (jeść ł., chwytać coś ł.).

Łapczywy, chciwy, żądny, łakomy, pożądliwy; porywczy, prędki, gorący do czego.

Łapeczka, Łapinka, zdr. od Łapa.

Łapeć, obuwie z łyka, chodak, kierpec (f.);