Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/405

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wiec; przen., śmierć, zguba stać nad g-em = być blizkim śmierci; (za g-em = na tamtym świecie); w lm. dekoracje wielkotygodniowe po kościołach, wyobrażające grób Chrystusa; miejsce w ołtarzu, gdzie przechowują się relikwie.

Gród, miasto, twierdza, zamek, warownia; zamek królewski, gdzie starostowie sprawowali sądy; sąd grodzki, starościński, (zapozwać do g-du), g. syreni = Warszawa.

Gródek, Grodek, mały zamek.

Gródź, ogrodzenie, płot, parkan; okólnik, pastwisko, zagroda; księża g. = cmentarz; łąka, którą koszą dwa razy; materjał na ogrodzenie.

Gruba, nm., dół, loch, piwnica, sklep; pieczara; szyb, żupa, kopalnia; otwór pieca, luft. duży piec; dół, skrzynia do lasowania wapna; zagon, grzęda.

Grubas, człowiek gruby, otyły, dobrej tuszy, tłuścioch.

Grubawy, nieco gruby; nieokrzesany, rubaszny; nieco gęsty.

Grubić, pogrubiać, czynić grubszym.

Grubieć, stawać się grubym, grubszym.

Grubjanin, Grubjan, nm., gbur, impertynent. nieokrzesany prostak (forma ż. Grubjanka).

Grubjański, niegrzeczny, nieokrzesany, gburowaty, prostacki, ordynarny, impertynencki.

Grubjaństwo, postępowanie grubjańskie, prostactwo; mowa, słowo grubjańskie, gburowatość; niegrzeczność, impertynencja.

Grubo, przys., nie cienko, szeroko; wiele, znacznie; niedelikatnie, nieobyczajnie; g. grać = na wielką sumę, hazardownie; g. ś. mylić = bardzo ś. mylić; z g-a = w grubych zarysach, powierzchownie.

Grubodziób a. Grabołusk, krajowy ptak wróblowaty z rodziny łuszczaków, nieco większy od wróbla, odznaczający się grubym i mocnym dziobem (fig.).

Gruboklowate, bot., rodzina roślin dwuliściennych.

Grubokościsty, mający grube kości.

Grubopłaski (o koniu), zwięzłej budowy, tęgi, na krótkich nogach, przysadzisty.

Gruboskórne, Gruboskórze, zwierzęta ssące, okryte grubą skórą, o ciężkiej budowie ciała (np. słoń, hipopotam, nosorożec, świnia).

Grubosz, rodzaj roślin zielnych z rodziny gruboszowatych o bardzo symetrycznych kwiatach, mających wszystkich części po 5, hodowany w ogrodach.

Gruboszowate, rodzina roślin dwuliścieniowych wolnopłatkowych o łodydze grubej i mięsistej.

Grubość, znaczna objętość, szerokość; niesubtelność, niedelikatność: g. rysów; gburowatość, grubjaństwo, prostactwo, nieobyczajność. nieokrzesanie, ważność, ciężkość; g. błędu = duży błąd.

Grubowłóknisty, złożony z grubych włókien.

Gruboziarnisty, mający grube ziarna.

Gruby, znacznej objętości, nie cienki, miąższy; otyły, opasły, znacznej tuszy; nie miałki, gruboziarnisty; niedelikatny, grubjański, nieokrzesany, prostacki, surowy, barbarzyński; (g-e obyczaje), rubaszny, nieprzyzwoity, (g-e żarty); g-a robota, ciężka robota, niewykwintna (dźwiganie, kopanie); przen., ciężki, ważny (g. błąd); bogaty, zamożny (g. gazda); dotkliwy, poważny (g-a strata); g-e pieniądze = znaczna suma pieniędzy; głos g-y = nizki,