Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/338

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

pisów bez wnikania w treść i ducha rzeczy, rutynizm; ceremonjowanie się, ceremonje, etykieta; sądzenie z pozoru, z powierzchowności.

Formalizować, łć., skrupulatnie przestrzegać formy, przepisów; ceremonjować się.

Formalja, łć., formy, obrzędy, ceremonje.

Formalność, łć., rz. od Formalny; sposób postępowania urzędownie wskazany; czynność, wymagana przez formy towarzyskie.

Formalny, przym. od Forma, dotyczący formy logicznej, uwzględniający tylko formę; zgodny z przepisami, prawnie przepisany, urzędowy, oficjalny, legalny; zewnętrzny, powierzchowny, pozorny (pojednanie f-e); istny, prawdziwy, skończony, zupełny, zdecydowany (f. głupiec); f-a kwestja, dotycząca formy, a nie istoty rzeczy; błąd f. = uchybienie przeciw formie: końcówki wyrazów = cząstki f-e.

Format, łć., kształt, wielkość, rozmiar papieru, książki, obrazu.

Formiarnia, Formiernia, Formarnia, nm., miejsce wyrobu form na odlewy.

Formiarz, Formierz, nm., ten, co wyrabia formy do odlewów: sztukator, wyciskający różne figury na wosku, gipsie, alabastrze i t. d.

Formierstwo, nm., sztukatorstwo.

Forminga, gr., rodzaj cytry lub harfy greckiej

Formować, łć., nadawać formę, kształtować, urabiać w pewną formę, w pewien kształt; kształcić, wprawiać, układać, ćwiczyć (f. rękę, charakter); urządzać, tworzyć, składać, sztyftować (f. legjony, kadry); szykować, przyprowadzać do porządku, ustawiać, rychtować, szeregować (f. szyk bojowy); f. proces = wytaczać; tworzyć, składać, stanowić (małżeństwo z dziećmi formuje rodzinę); f. ś. robić się, tworzyć ś., powstawać, składać ś. (z groszy formują się sumy; wrzód ś. formuje); stawać w pewnym porządku, szykować ś., porządkować ś. (wojsko formuje ś.), kształcić ś., ćwiczyć ś., wyrabiać ś., nabierać ogłady, poloru, dobrych obyczajów.

Formularz, łć., zbiór formuł, przepisy o formułach; wzór, przepis, forma, schemat, według którego piszą się akty u rządowe, handlowe i t. p.; stan służby.

Formuła, łć., przepis, prawidło, forma, wzór, wyrażenie służące za wzór, za formę w układaniu aktu, podania i t. p.; f. przysięgi = rota przysięgi; f. zaklęcia; wzór, wyrazy lub znaki, uwidoczniające zwięźle jakieś twierdzenie naukowe.

Formułka, łć., formuła w kwestji podrzędnej, przepis drobnostkowej pedanterji; w lm. ceremonje, ceregiele.

Formułować, łć., ujmować w formułę, wyrażać co w treściwym, ścisłym, jasnym wyrażeniu.

Fornal, parobek stajenny przy koniach na wsi, woźnica wozu roboczego wiejskiego.

Fornalka, cztery konie, stanowiące zaprząg; wóz na wsi, fura.

Fornir, Fornier, wł., cieniutkie deseczki z drzewa droższego, służące do wykładania wyrobów stolarskich, okleina.

Fornirować, wł., oklejać, okładać fornirem.

Foronomja, gr., nauka o ruchu ciał.

Forować, wł., wypędzać, wydalać, wyganiać.

Forpoczta, nm., straż przednia, czaty przednie, mające na celu obserwację nieprzyjaciela, placówka.