Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/293

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

e-ne, naczynie kształtu jajowatego do doświadczeń z iskrami e-emi, powietrzem rozrzedzonym i t. p.; ładunek e-ny a. nabój: ilość elektryczności, nagromadzona w przewodniku odosobnionym; e-na gęstość: ilość elektryczności w jednostce powierzchni; e-ne napięcie, naprężenie, e-na prężność: ciśnienie, jakie elektryczność nagromadzona w ciele w stanie spoczynku wywiera na otaczające środowisko, dążąc do ujścia na zewnątrz; pojemność e-na = ilość elektryczności, jaką trzeba wprowadzić w odosobniony przewodnik, aby jego potencjał stał się równym jedności; pole e-ne = przestrzeń, na jaką rozciąga się działanie ciała, znajdującego ś. w stanie elektrycznym; prąd e-ny = przepływ elektryczności między dwoma ciałami o różnych potencjałach, połączonemi drutem; uderzenie e-ne = krótkotrwały prąd elektryczny, nagłe wyładowanie butelki lejdejskiej lub innych przyrządów, w których nagromadzona jest elektryczność; światło e-ne = światło wzbudzone prądem elektrycznym (fig.); światło e-ne, żarowe, polegające na żarzeniu się włókna węglowego (fig.), światło e-ne łukowe, tworzące się między końcami dwuch prętów węglowych.

Elektryzacja, Elektryzowanie, gr., wzbudzanie elektryczności, leczenie za pomocą elektryczności.

Elektryzować, gr., kogo, co = wzbudzać elektryczność w ciele, poruszać prąd elektryczny przez co; przen., wzruszać silnie, poruszać, wstrząsać, przejmować do głębi; e. ś., nasycać ś. elektrycznością; przen., wzruszać ś. czym do głębi, przejmować się.

Elektryzująco, wzruszająco, podniecająco.

Element, łć., jeden z czterech pierwiastków (woda, ogień, ziemia i powietrze), które, jak mniemano, składają wszechświat; żywioł; zasadowy pierwiastek czego, pierwotna materja; e. chemiczny = pierwiastek chemiczny; e. elektryczny = stos a. ogniwo elektryczne, przyrząd do otrzymania prądu elektrycznego (fig.); ogniwo stosu galwanicznego; w lm. e-ty, początki czego, zasada, podstawa.

Elementarny, łć., uczący początków, początkowy (np. książka, szkoła): pierwiastkowy, wstępny (nauka, szkoła e-a); zasadniczy, podstawowy, główny (reguła e-a); żywiołowy: klęski e-e (powódź, huragan, trzęsienie ziemi, mór).

Elementarz, łć., (zdr. Elementarzyk); książeczka z abecadłem do nauki liter i czytania; abecadlnik.

Elench, gr., w logice, istotny punkt w dowodzeniu: główny wątek dowodzenia.

Eleometr, gr., areometr do oznaczania ciężaru właściwego olejów tłustych.

Eleuterja, Eleusis, gr., w Galicji stowarzyszenie ślubujących wstrzemięźliwość od napojów alkoholicznych, gry w karty, tytuniu i nadużyć płciowych; w staroż., Grecji uroczystość na cześć Zeusa na pamiątkę uwolnienia Grecji od najazdu Persów.

Eleuteryk, zwolennik, członek eleuterji.

Eleuzyjski, odnoszący się do Eleuzynji; przen., tajemniczy, udzielający się tylko wybranym.

Eleuzynje, gr., uroczystości w mieście Eleusis (w Attyce) na