Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/262

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Dziadzia, Dziadzio, Dziadziuś, zdr. od Dziad.

Dziadzieć, dziadem się stawać; starzeć ś. przedwcześnie.

Dziadzin, Dziadziowy, Dziadziów, należący do dziadzi.

Dziadzina, m. p. Dziadowina.

Dziadzisko, m. i nij. zgr. od Dziad.

Dział, podział, rozdział, dzielenie; część przypadająca z podziału, scheda; udział: część, oddział; rodzaj, gatunek, kategorja; w gieogr. d. wodny a. d. wód: linja wyniosłości często niedostrzegalnych, po której obu stronach wody spływają ku różnym systematom rzecznym.

Działacz, ten, co działa; człowiek czynny, agitator, sprawca, winowajca: czynnik, motor.

Działaczka, (forma żeńska od Działacz).

Działać, robić, czynić, uskuteczniać: pracować, trudzić się: postępować, poczynać sobie; być czynnym, być w ruchu, rozwijać czynność, agitować, wpływać, oddziaływać; machina działa = idzie; wywierać wpływ, skutkować (lekarstwo działa).

Działalność, ogół działań dokonywanych w pewnym kierunku, celu, praca zabiegi.

Działanie, rz. od Działać: wywieranie wpływu, przyczynianie się swą robotą do czegoś, robota, akcja; chem., oddziaływanie, reakcja; cztery działania a. cztery działania arytmetyczne: dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie.

Działka, Działek, cząstka gruntu; cząstka większej własności ziemskiej, podzielonej na kawałki i rozprzedanej kilku ludziom, parcela: pojedyńczy listek wchodzący w skład kielicha kwiatu.

Działkować, dzielić własność ziemską na cząstki w celu rozsprzedaży: rozsprzedawać własność ziemską kawałkami, parcelować.

Działo, wogóle broń palna wielkiego kalibru, używana przez artylerję do rzucania pocisków, (armata, i moździerz, haubica, granatnik, kartaczownica i t. p.) (fig.).

Działobitnia, pewna liczba dział w ruchu a. ułożonych na okopie, mającym powyżłabiane w przedpiersiu strzelnice; baterja oszańcowana; baterja w ruchu; strzelanina z dział.

Działolejnia, fabryka dział, ludwisarnia.

Działomiar, pręt z podziałką do mierzenia kalibru dział.

Dziamdzia, rozlazły w mowie, mamroczący, niedołęga, gamajda.

Dziamdziać, pogard., mówić niedołężnie, niewyraźnie, mówić pod nosem, mamrotać; zrzędzić niedołężnie, dogadywać złośliwie i ustawicznie.

Dzianet, zdr. Dzianecik, koń okazały rasy hiszpańskiej, neapolitańskiej lub tureckiej (nazwa staropolska).

Dziarno, piasek z kamykami, piasek gruboziarnisty, żwir.

Dziarski, hoży, żwawy, ochoczy, zuchowaty, chwacki, dzielny.

Dziarskość, blm. przym. od Dziarski.

Dziatki, Dziateczki, Dziateńki, blp., małe dzieci, kochane, lube, miłe dzieci.

Dziatwa, zbior. grono dziatek, dziatki; dzieci wogóle; przen.: d. Apollina = poeci, artyści.

Dziąsło, tkanka mięsna w ustach pokryta błoną śluzową, obejmująca szyjki zębów.

Dzicz, dzikość, dziczyzna; stan ludzkości poprzedzający cywiliza-