Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/1011

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

nie, wypalać komu dużo czego (nie dawaj mi już cygar, nie chcę cię o.); piec nad ogniem, przypiekać, przeciągać nad ogniem dla usunięcia resztek sierści, pierza; o. ś., palić ś. po wierzchu, osmalać ś.; ogrzewać ś., nagrzewać ś.; dostawać opalenizny, stawać ś. ogorzałym; wypalać naraz dużo tytuniu, cygar i t. p.

Opalenisko, resztki czegoś spalonego, zgliszcze, spalenisko.

Opalenizna, opalenie ś. skóry od słońca, ogorzałość.

Opalićp. nied. Opalać; napalić, aby było ciepło; o. ś., napalić ś. do syta (cygar, papierosów).

Opalisadować, otoczyć palisadą, ostrokołem.

Opalizacja, gr., barwienie ś. tęczowe białawych płynów i niektórych drogich kamieni wskutek przepuszczania światła, gra barw na tle mlecznym.

Opalizować, gr., mienić ś. różnemi kolorami jak opal.

Opalować, obwieść, ogrodzić palami.

Opalowy, gr., posiadający własności opalu, z opalu; pierścień o. = z opalem.

Opał, palenie w piecu, opalanie (mieszkanie ze światłem i o-em), materjał, używany do palenia w piecu, paliwo (drzewo, węgiel, koks, torf i t. p.); spalanie w piecu; pójść na o. = być spalonym w piecu; w lm., kłopoty, tarapaty, ciężkie położenie, trudności (być w o-ach).

Opałać, (o zbożu) oczyszczać z plew za pomocą potrząsania w opałce.

Opałek, głownia opalona.

Opałka, naczynie, w którym opałają zboże; króbka do noszenia towarów; koszyk pleciony z rogoży a. wiciny, okrągły lub podługowaty otwarty, z dnem okrągłym (fig.); kobiałka, koszyczek na drobne pieniądze; koszałki o-kip. Koszałka.

Opałowe (-ego), dodatek do pensji urzędnika na opał.

Opałowy, dotyczący opału (materjał o.).

Opamiętać, wrócić przytomność, otrzeźwić; o. ś., przyjść do siebie, oprzytomnieć, pohamować ś., opanować ś., zapanować nad namiętnością (np. gniewem); ustatkować ś.

Opancerzać, uzbrajać, okrywać pancerzem, okuwać pancerzem (okręt o-ony); przen., uodporniać, zabezpieczać; o. ś., uzbrajać ś., okrywać ś. pancerzem; przen., uodporniać ś., zabezpieczać ś., nie dawać do siebie przystępu.

Opanowywać, dok. Opanować; brać co we władanie, w posiadanie, panowanie swoje rozciągać, zapanowywać; stawać ś. panem czego, obejmować w swoje panowanie, zagarniać, zajmować, zabierać co; o. kogo = ogarniać, przenikać; strach, gniew, niepokój go opanował = wziął nad nim górę; sen go opanował = zmógł; ujarzmiać, poskramiać, hamować; o. pożar = dawać mu radę, nie dawać mu ś. rozszerzyć; zawojowywać, uległym czynić, zawładnąć kim (żona go opanowała); nawiedzać, opętywać: niech go opanuje z jego grzecznością! = niech go licho weźmie!; opadać, obskakiwać ze wszystkich stron; psy go opanowały = napadły, obskoczyły; o. ś., mieć nad sobą siłę, opanowywać siebie; odzyskać panowanie nad sobą, powracać do równowagi.

Opar, lekka mgła, unosząca ś. nad ziemią w miejscach wilgotnych; rzecz parząca.

Oparafować, fr., karty księgi = policzbować tę księgę, przeciągnąć sznurem przypieczętować go do