Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/116

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

zanikają, używa lud różnych fabrycznych klarnetów, fletów i trąbek.
Do akompanjamentu posługują się na Mazowszu nieraz bębenkami, sporządzanemi ze starego przetaka, na który naciąga się skórę baranią, a na obwodzie przymocowuje się różne blaszki brzęczące, gdy grajek uderzy dłonią w bęben.
W pewnej łączności z instrumentami muzycznemi pozostają też dzwonki pasterskie, będące w użyciu u naszego ludu. Występują one szczególnie znamiennie na obszarze o tak rozwiniętem pasterstwie, jak Podhale. Dzwonki podhalańskie są wyrabiane z metalu, a pojawiają się tutaj w dwóch formach. Pierwszy typ ma kształt podłużny i bardziej smukły, a przytem zbliżony do walca. Drugi typ ma, ze względu na swe kontury, podobieństwo do odwróconego trapezu. Kształt tego dzwonka jest spłaszczony. Oczywiście, spotyka się też typy przejściowe. Dzwony pasterskie są umocowane do rzemienia lub drewnianego obłęku, opasującego szyję zwierzęcia. Obłęk drewniany sporządzają juhasi z limby lub kosodrzewiny i wyrzynają następnie na tych obłękach piękne ornamenty. Bardzo możliwe, że niegdyś używano dzwonków drewnianych tak, jak je widzimy dzisiaj na wschodzie, lub u Wołochów, którzy te dzwony drewniane rozszerzyli na inne, cudze ziemie, wraz ze swem pasterstwem. Dzwon metalowy jest natomiast właściwością zachodnią, która się jednak, np. na Podhalu, a także i na Huculszczyźnie zastosowała do bardziej prymitywnych drewnianych obłęków.
Literatura: Chybiński A. Instrumenty muzyczne ludu polskiego na Podhalu. Kraków 1924. — Chybiński A. Dzwony pasterskie ludu polskiego na Podhalu. Kraków 1925.

IV. KULTURA SPOŁECZNA.


§ 27. Obrzędy narodzinowe.

Kulturą społeczną nazywamy całość obrzędów i przepisów, związanych z życiem człowieka w całym zespole społecznym. Wielka ilość tych obrzędów łączy się z życiem chłopa od kolebki do mogiły.
Przedewszystkiem olbrzymi krąg przesądów otacza chwilę narodzin dziecka. Stosuje się więc najpierw różne praktyki