Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/032

lub lepianki. Różne typy chałup polskich można podzielić nietylko wedle materjału budowlanego i jego opracowania, ale również wedle planu, wedle formy dachu, albo wedle umieszczenia ogniska. Dzielenie chałup wedle planu jest uzasadnione o tyle, że przechowują się nam tu pewne stare rysy, gdy tymczasem materjał konstrukcyjny łatwiej ulega zmianom.
 Na obszarze Polski możemy wyróżnić dwa typy chałup: 1. częstszy, zwany symetryczno-dwuizbowym. 2. rzadszy, zwany jednoizbowym. Istotę typu symetryczno-dwuizbowego stanowią dwie izby symetrycznie do siebie ustawione i przegrodzone sienią. Izba, leżąca po prawej stronie sieni, jest zwykle białą „świetlicą”, przeciwległa jest izbą czarną. Typ ten przez różne dobudówki ulega pewnym zmianom, ale zasada właściwa prawie zawsze utrzymana, a mianowicie: sień przegradzająca dwie lub więcej izb. Natomiast typ jednoizbowy polega na tem, że wchód jest w ścianie szczytowej pod przyłapem, a stąd dopiero przechodzi się do sieni, poczem do izby, względnie do dalszych jeszcze izb. Wśród typu jednoizbowego możemy wyróżnić dwie odmiany: a) kujawsko-pomorską, w której zachowały się chaty z wejściem od strony szczytowej. Grupa ta ciągnie się lewym brzegiem Wisły, mniej w od bzury do Bałtyku; b) grupa śląsko-spiska, w której układ jest zupełnie podobny, ale niema tu wejścia w ścianie szczytowej. Ten typ Skan zawiera grafikę.