Strona:Lud polski. Podręcznik etnografji Polski.djvu/020

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

element niemiecki. Nie brak tu też różnych nazw miejscowych, więc mieszkańców gór nazywają Góralami, a część ich koło Jabłonkowa Jabłonkowianami albo Jackami, prawdopodobnie dlatego, że zamiast „tylko“ mówią „jacy“. Dolinę Kisuczy zamieszkują Górale czadeccy. Mieszkańców części środkowej Śląska nazywają Wałachami, a ludność równin na północ od Cieszyna Lachami albo Dolakami. Mieszkańcy okolic Bytomia nazywają się Bytomiacy, a ludność w okolicy Opola posiada miano Opolan.
Małopolanie zamieszkują następujące ziemie: część kaliskiej, piotrkowską, kielecką, część radomskiej, lubelską, a także krakowską, sandomierską, bełzką, dawne województwo ruskie, oraz ziemię chełmską. Na obszarze Małopolski mamy bardzo wiele nazw lokalnych, nie mówiąc już o nazwach, które pochodzą wprost od pewnych miejscowości, jak np. Kielczanie, Piotrkowianie, Lubliniacy, Sandomierzanie i t. d. Okolicę Krakowa zamieszkują Krakowiacy zwani też Krakusami. Krakowiacy graniczą od południa z Góralami i mieszkają mniej więcej do gościńca, biegnącego od Białej przez Wadowice, Kalwarję Zebrzydowską i Lipnicę. Od zachodu sąsiadują ze Ślązakami, od wschodu z Sandomierzanami, a od północy dosięgają linji biegnącej od Częstochowy poza Kielce. Mieszkańcy okolic Częstochowy zowią się Kajakami, od częstego używania wyrazu „kaj“[1]. Wśród Sandomierzan wyróżniają się na prawym[2] brzegu Wisły właściwi Sandomierzanie, którzy na północ sięgają mniej więcej po Skaryszew i Iłżę, na zachód poza Chęciny, a na wschodzie po granicę Lubliniaków. Lasowiakami albo Grębowiakami[3] nazywa się ludność osiadłą między Wisłą a dolnym Sanem po Leżajsk i Mielec. Na południowym skrawku pow. janowskiego w ziemi lubelskiej mamy małą grupkę leśną, zwaną Borowiakami. Mieszkańcy pow. janowskiego i biłgorajskiego, noszą stale skórzaną torbę, „kaletę“, zwą się Kaleciarzami.

Szczególnie zróżniczkowany jest cały obszar Małopolski południowo-zachodniej. Tak cały obszar podgórza od dołów sanockich po Gorlice, Szymbark i Pilzno, skolonizowany przez Sasów, do dziś lud nazywa Na głuchoniemcach. Mieszkańców podgórza od Liska do Sanoka zwą Kaftaniakami, oczywiście od ubioru. Gardłakami nazywają mieszkańców koło Muszyny i Tylicza. W okolicach Gdowa i Bochni mieszkają Nadrabianie.

  1. po słowie „kaj“ należy dodać: „Lud po drugiej stronie Olkusza ku Sławkowu, a także i koło Skały nazywają Pichaczami“.
  2. zamiast „prawym“ ma być „lewym“.
  3. po słowie „Lasowiakami“ należy wykreślić wyrazy: „albo Grębowiakami“.