Strona:Lombroso - Geniusz i obłąkanie.djvu/22

żab, z których przygotować miano napój leczniczy dla chorej żony Galvaniego, przyczyniły się do odkrycia galwanizmu.
 Ruch isochroniczny lampy wiszącej i spadnięcie jabłka natchnęły Galileusza i Newtona do stworzenia doniosłych teoryj naukowych. Alfieri pisał lub obmyślał swoje tragedye słuchając muzyki. Mozartowi widok pomarańczy przypomniał melodyę ludowej piosenki neapolitańskiej i na ten motyw napisał sławną kantatę w Don Juanie (Genie und Talent). Leonardo da Vinci, spojrzawszy na jakiegoś tragarza, przedstawił sobie typ Judasza, a Torwaldsen znalazł właściwą pozę dla siedzącego anioła, patrząc na wykrzywiania się swego modelu. Salvator Rosa pierwszy raz poczuł natchnienie podczas widowiska w Posilipo; Hogart powziął pomysł do swych karykatur w tawernie na High-gate, kiedy jakiś pijak rozbił mu nos w bójce. Milton, Bacon, Leonardo da Vinci i Warburton, pracowali tylko, słuchając głosu dzwonów. Bourdalone zanim zaczynał dyktować swe sławne kazania, grał sobie wprzód na skrzypcach ulubioną aryę. Przeczytanie jednej ody Spencera skłoniło Cowley’a do pisania wierszy;dzieła Sacrobose’go — Hammadado zajęcia się astronomią. Widok raka nasunął Wattowi pomysł maszyny nadzwyczaj użytecznej w przemyśle (Arago); podczas oglądania ruin Kapitolu, Gibbon powziął zamiar napisania sławnej swej historyi upadku państwa rzymskiego.
 Podobnie pewne wrażenia są punktem wyjścia dla strasznych czynów gwałtownego szaleństwa (mania impulsiva) Naprzykład mamka Humboldta wyznała, że widok świeżego, pulchnego ciała dziecka budził w niej nieprzezwyciężoną chęć zamordowania go. Wielu innych widok siekiery, ognia lub trupa, skłonił do zabójstwa, podpalania lub profanacyi grobów. Trzeba dodać, że samo natchnienie często przechodzi w halucynację, ponieważ, jak dobrze mówi Bettinelli, człowiek widzi wtedy te tylko przedmioty, które mu przedstawia jego wyobraźnia. T. Grossi mówił do Verga, że pewnej nocy, kiedy pracował poprzednio dosyć długo nad opisem zjawienia się widma Prina (?), zobaczył je nagle przed sobą i musiał zapalić światło, ażeby znikło to widzenie (Lazzaretti 1880). Bal mówi o synu (successore) Reynoldsa, że mógł on wymalować 300 portretów rocznie, ponieważ dosyć było, ażeby przez pół godziny patrzył na kogo, prze-