Strona:Lenin - Imperjalizm jako najnowszy etap.djvu/11

t. j. skombinowane, w niemieckim przemyśle żelaznym pisze: „proste“ przedsiębiorstwa giną pod naciskiem wysokich cen na materjały, wobec niskich cen gotowych wyrobów.“ Otrzymujemy następujący obraz: „Pozostały z jednej strony wielkie towarzystwa kopalń węgla kamiennego, dobywające po kilka miljonów tonn, mocno zorganizowane w swoim syndykacie węglowym, a następnie ściśle z niemi związane wielkie zakłady stalowe ze swoim syndykatem stalowym. Te olbrzymie przedsiębiorstwa, wytwarzające do 400,000 tonn stali (tonna 60 pudów) rocznie, dobywające olbrzymie ilości rudy i węgla kamiennego, wytwarzające gotowe wyroby ze stali, zatrudniające 10,000 robotników, zamieszkujących koszary osad robotniczych, posiadające czasami swe własne drogi żelazne oraz porty, są typowe dla niemieckiego przemysłu żelaznego. A koncentracja posuwa się wciąż naprzód. Oddzielne przedsiębiorstwa powiększają się coraz bardziej; coraz większa ilość przedsiębiorstw tej samej lub różnych gałęzi przemysłu skupia się w olbrzymie przedsiębiorstwa, których podporą i kierownikami jest jakie pół tuzina banków berlińskich. Na niemieckim przemyśle górniczym stwierdza się ściśle słuszność nauki Karola Marksa o koncentracji; prawda, że stosuje się to do kraju, gdzie przemysł osłoniony jest cłami ochronnemi i taryfami przewozowemi. Niemiecki przemysł górniczy dojrzał do wywłaszczenia.“
 Do takiego wniosku dojść musiał sumienny ekonomista burżuazyjny. Należy zwrócić uwagę, że wyróżnia on Niemcy z powodu osłony ich przemysłu wysokiemi cłami ochronnemi. Okoliczność ta mogła jedynie przyspieszyć koncentrację i tworzenie się monopolowych związków przedsiębiorców, karteli, syndykatów i t. p. Znamiennym jest, że w Anglji, kraju wolnego handlu, koncentracja prowadzi tak samo do monopolu, chociaż trochę później i w innej, być może, formie. Oto, co pisze profesor Herman Levy w specjalnym studjum o „monopolach, kartelach i trustach" na podstawie danych o ekonomicznym rozwoju Wielkiej Brytanji: