Strona:Krach na giełdzie.pdf/104

 Od połowy lat dziewięćdziesiątych na rynku światowym pojawiło się amerykańskie żelazo i stal. Monopole amerykańskie wychodziły na arenę walki o rynki zbytu przy pomocy cen dumpingowych (specjalnie obniżonych). Eksport żelaza i stali ze Stanów Zjednoczonych rósł szybko włącznie do 1900 r., w 1901 r. przyszła klęska. Zdecydowała w tym przypadku taniość siły roboczej w Niemczech. Od 1902 r. Niemcy stały się największym eksporterem wyrobów hutniczych na świecie.
 Kryzys w 1903 r. w USA ustępował poprzedniemu pod względem rozmiarów spadku produkcji w głównych gałęziach przemysłu. Na jego przebieg wpłynął fakt, że wybuchł on wówczas, kiedy przemysł Europy otrząsnął się już na ogół z przebytego krachu i gdzieniegdzie wkraczał już w fazę ożywienia. Dzięki zwiększonemu eksportowi amerykańskiemu do Europy, nasilenie kryzysu w USA nieco osłabło.
 Po raz pierwszy wystąpiło w tym czasie zjawisko ogólnej nadprodukcji w Japonii. Był to niewątpliwy wyraz zwycięstwa stosunków kapitalistycznych w tym kraju. Zostały one przyspieszone rewolucją 1868 r. oraz reformą rolną z lat 1872—1873. Rozwinął się tam głównie przemysł lekki, zwłaszcza włókienniczy. O zawrotnej szybkości rozwoju przemysłu bawełnianego w Japonii może świadczyć fakt, że produkcja przędzy w 1899 r. była 25 razy większa niż w roku 1888. Odniesione przez Japonię w latach 1894—1895 zwycięstwo w wojnie zaborczej z Chinami i uzyskana wielka kontrybucja wzmogły cykliczny rozkwit w końcu stulecia, a jednocześnie przyspieszyły dojrzewanie przesłanek kryzysu.
 Rozpoczął się on w 1900 r. w przemyśle bawełnianym i tam poczynił największe spustoszenia, chociaż nie oszczędził również przemysłu ciężkiego.
 Kryzys w Królestwie Polskim, które wraz z całym państwem rosyjskim uczestniczyło w wielkim rozkwicie lat dziewięćdziesiątych, był równie ciężki jak w Rosji. W przemyśle górniczo-hutniczym najostrzej spadek produkcji zarysował się w wydobyciu rud żelaza, które zmniejszyło się blisko trzykrotnie. Był to m.in. rezultat przechodzenia hut Zagłębia Dąbrowskiego na rudę krzyworoską o wyższej zawartości żelaza i jako taką bardziej opłacalną. Spadła również produkcja surówki. Na ogólną liczbę 22 hut aż 12 uległo likwidacji, głównie w Zagłębiu Staro-