Strona:Kobiety antyku.pdf/69

kochającą matką, której mąż wyrządza krzywdę nie do wybaczenia, składając córkę w ofierze bogini. Wiele dobrego o kobietach można znaleźć w dziełach Eurypidesa, ale nadal przede wszystkim ceniona jest ich postawa wobec rodziny i umiar w postępowaniu i w uczuciach.
 Nie w Atenach więc będziemy szukać sylwetek kobiet — wzoru cnót. Inne państwo greckie może nam ich dostarczyć, choć poznajemy je z późniejszych i obcych przekazów. Tym państwem jest Sparta. Jak już wspomniałam, Sparta miała inny ustrój niż Ateny. Obywatele pełnoprawni — Spartiaci — zakładali wprawdzie rodziny, ale życie spędzali w służbie wojskowej, w grupach zespolonych najpierw wspólną nauką, potem służbą; razem mieszkali i żyli. Nie zajmowali się też działalnością gospodarczą. Stąd też większa samodzielność i większa rola kobiet. Nie o wielu spośród nich wiemy, ponieważ brak nam źródeł bezpośrednio ze Sparty, ale kilka wybitnych kobiet znamy z biografii mężów stanu pióra Plutarcha, Greka z Cheronei, który działał w II w. n.e.
 Wszystkie, które tu zamierzam przedstawić, są postaciami historycznymi i to ze stosunkowo późnego okresu dziejów Sparty, z okresu kryzysu jej ustroju, wszystkie też powiązane były z tymi władcami Sparty, którzy pragnęli przeprowadzić w Sparcie reformę mającą jej przywrócić dawną świetność. Pierwszym z nich był Agis IV, który objął swą funkcję w 245/244 r. p.n.e. jako bardzo młodziutki mężczyzna. Drugim królem (w Sparcie były dwie różne dynastie i dwóch królów jednocześnie z tych dynastii) był Leonidas II, twardy przeciwnik reform. W Sparcie już od dawna zmniejszyła się znacznie liczba pełnoprawnych Spartiatów, a zamiast dawnej równości majątkowej w tej grupie doszło do ogromnego zróżnicowania majątkowego, przy czym znaczna część majątków była w rękach kobiet. Do tych bardzo bogatych kobiet należały też babka Agisa Archidamia i jego matka Agezystrata.
 Agis zyskał sobie wielu stronników, współdziałał też z nim jego stryj Agezylaos. Jak podaje Plutarch, zaczęli oni przekonywać o konieczności podjęcia reform Agezystratę, ponieważ miała ona bardzo wielkie znaczenie w Sparcie, z powodu pokaźnej liczby ludzi, pozostających pod jej opieką i gotowych do jej usług, jak również dzięki wielkiej liczbie przyjaciół i dłużników. Poza tym wpływ jej na przebieg spraw państwowych był niejednokrotnie decydujący (Plutarch, Agis 6, tłum. M. Brożek).