Strona:Kobiety antyku.pdf/37

wytłumaczenie jej niekonsekwentnej postawy. Już w Odysei była mowa o pobycie Menelausa i Heleny w Egipcie, w ich domu w Sparcie było wiele darów, które z Egiptu przywieźli. O pobycie Heleny w Egipcie wspomniał także Herodot. Historyk grecki, powołując się na informacje otrzymane w Egipcie, trochę inaczej przedstawił dzieje Menelausa i Heleny. Statek, którym Parys uwoził porwaną Helenę, w następstwie burzy i przeciwnych prądów zabłąkał się do Egiptu. Tam go zatrzymano w jednej z odnóg Nilu, Parys był gotów oddać uwożone skarby, byle tylko mógł udać się w dalszą podróż z Heleną. Nie spodobało się jednak jego egipskim gospodarzom sprzeniewierzenie się Parysa dobrym obyczajom obowiązującym przyjętego w dom gościa, więc udali się do starca morskiego Proteusa władającego wodami przybrzeżnymi Egiptu z zapytaniem, co mają zrobić. Na jego polecenie zatrzymali Helenę i skarby Menelausa, a Parys sam powrócił do Troi. Kiedy Grecy przybyli pod Troję, chcąc odebrać Helenę, nie uwierzyli po prostu, że jej tam nie ma. A Menelaus odzyskał Helenę dopiero powracając z wyprawy przeciwko Troi.
 W tradycji literackiej ten wątek egipski został jeszcze inaczej przedstawiony. Jako jeden z pierwszych znanych nam poetów opisał go Stesichoros (VI w. p.n.e.). Otóż do Troi Parys porwał nieprawdziwą Helenę, lecz jej stworzony przez Herę sobowtór. Prawdziwą Helenę uwiózł Hermes i umieścił bezpiecznie w Egipcie, gdzie była pod opieką Proteusa, władcy Faros. Prawdziwa Helena w dramacie Eurypidesa nazwanym jej imieniem, jest cnotliwą, wierną mężowi kobietą pełną dobroci i łagodności. W końcu udaje się jej przekonać odzyskanego męża, że to ona jest tą prawdziwą Heleną, a tamta była tylko widziadłem.
 W tradycji greckiej zwyciężył jednak obraz Heleny zdradzieckiej i taki przetrwał aż do naszych czasów w wielu utworach rozmaitego typu. Zapewne do podkreślania negatywnych cech Heleny przyczyniła się wytworzona w okresie klasycznym Grecji niechęć do kobiet, o której pisałam w rozdziale I.
 Drugą postacią ze świata heroicznego eposu, której losy stały się trwałym tematem literatury i sztuki greckiej była Klitajmestra, wedle podania siostra Heleny, żona Agamemnona, króla Argolidy. W Iliadzie Klitajmestra jest postacią epizodyczną, wspomina ją tylko