Strona:Kobiety antyku.pdf/35

powrotu, do domu i już odpadło zaślepienie, którym Afrodyta wywiodła mnie precz z ziemi ojczystej i kazała porzucić córkę, łoże i małżonka, który nikomu nie ustępuje rozumiem i urodą. (tłum. J. Parandowski).
 Tutaj już Helena mówi wyraźnie o swoim zaślepieniu, choć nadal odpowiedzialną za nie czyni Afrodytę. W relacji dalszej Menelausa, jak to Helena wywoływała jego towarzyszy kolejno po imieniu, aby ich skłonić do opuszczenia drewnianego konia, w którym podstępem dostali się do Troi, jej stosunek do Achajów wypada już mniej przyjaźnie — ale i tu komentarz Menelausa brzmi: Wtedy tyś przyszła: jakieś bóstwo cię sprowadziło, by Trojan okryć chwałą.
 Piękność Heleny stała się przyczyną wojny trojańskiej, w obu eposach jest Helena symbolem kobiecej urody i nieszczęść, które taka uroda może spowodować. Osobista jej odpowiedzialność za wyrządzone Grekom i Trojanom zło nie jest jednak w eposach przedstawiona jasno, bo działa ona pod wpływem Afrodyty. Legenda ta stała się ważnym elementem późniejszej kultury greckiej, ulegając różnym przemianom, które jednak wynikały przeważnie z rozwoju i interpretacji wątków czasem ledwo zarysowanych w eposach. Ta dwoistość zachowania Heleny — życzliwa swoim rodakom, za którymi tęskni, czy sprzyjająca Troi, do której ją Parys przywiódł, porwana siłą przez Parysa, czy uległa miłości do niego — leży u podstawy różnych ujęć późniejszych.
 Na ogół Helena występuje w późniejszej literaturze i sztuce jako upostaciowanie niewiernej żony, zgubnej namiętności, urody, która sprowadza nieszczęście. Helenę przeklina w niewoli żona Priama, Hekabe, jako przyczynę zguby Troi w tragedii Eurypidesa Hekabe. W Trojankach tegoż tragika, a szczególnie w scenie między Hekabe, Menelausem i Heleną, staje się winowajczyni wojny trojańskiej nieomal personifikacją kobiecego zła. Po upadku Troi Helena została tak jak inne Trojanki branką zwycięzców. Grecy postanowili zabić Astianaksa, syna Hektora, ku rozpaczy jego matki Andromachy i babki — Hekabe. I tego nieszczęścia przyczyną w oczach chóru jest Helena. W obecności Hekabe Menelaus wyraża radość, że zdobywcy Troi Helenę wydają w jego ręce, by mógł ją zabić, ale on postanawia ją zabrać do Argolidy i tam wydać na śmierć tym, którzy stracili pod Troją swych bliskich. Hekabe go ostrzega (w. 890–894):