zmieniła towarzyszy Ulissesa (greckiego wojownika) w wieprze, on zaś sam zdołał się ocalić („Odysseja“); Chiron — znakomity lekarz starożytny, centaur (koń — człowiek), mieszkał w Tessalji (według podań greckich); czemierzyca (lub: ciemierzyca) — ziele, według wierzeń ludowych lekarstwo przeciw szaleństwu.
Do wąsów. Żartobliwa oda, forma dość częsta w tym czasie, gdy oda była wogóle formą jedną z najczęstszych. Co do treści, to, jak wiadomo, za Stanisława Augusta ostatecznie zrywała już szlachta z dawną powierzchownością.
Nice, Dorant — postaci komedjowe francuskie; wódkami zlany — skropiony perfumami.
Cyganie. Komedja ta Kniaźnina jest pierwszą próbą udatną (jeszcze przed W. Bogusławskim) stworzenia komedji na motywach ludowych. Nie brak w niej nawet wystudjowanych osobliwości życia cygańskiego.
Bliżąc — zbliżając: Pokucie — część Rusi Czerwonej w okolicach Kołomyji: sobace — psu; kielnię — skrzynkę z wozu: do pletni — do batoga: intryga — tutaj: porozumienie.
Z poematu „Sofjówka“. Poemat ten napisał S. Trembecki, będąc w gościnie u Szczęsnego Potockiego pod Tulczynem (na Ukrainie), między r. 1802 a 1806, wydał w r. 1806. Potocki specjalnie założony i urządzony ogród w swojej siedzibie nazwał „Sofjówką“ na cześć swej żony, Zofji (Greczynki rodem). W poemacie, poświęconym opisowi tego ogrodu (modne były wówczas w poezji tego rodzaju opisy), Trembecki rozwinął wiele niepospolitych zalet swego stylu (patrz: Słowo wstępne do niniejszej antologji): wydał go p. t.: „S., w sposobie topograficznym opisana wierszem przez Jana Nepomucena Czyżewicza“: poemat rozsławiony został w Europie przez tłómaczenie francuskie hr. de Lagarde’a (1815).
Wiatronogów — koni rączych; czabany — woły ukraińskie, z wielkiemi rogami; chwostu — ogona; wyraz małoruski, wtrącony dla nadania poematowi barw miejscowych (ukraińskich); wierzone — powierzane; ciały podartemi — rozumie się: rycerzy, poległych tu w bojach; perskie szczęty — z czasów perskich najazdów na zamieszkałych tutaj w starożytności Scytów (w VI w. przed Chr.): pokrewne Pitonowi — podobne do Pitona, bajecznego węża-olbrzyma, z podań starogreckich; połosy — węże ogromne na ukraińskich stepach (według podań miejscowych); którą od siebie większa Kamionka wypada — rzeczka Kamionka wypływa tutaj zwiększonem korytem (jako kaskada); Nimfa — t. j. woda (Nimfa wodna); pochodziste — spadziste; starowniej staranniej; tam słodki wiersz — w grocie wyryte były wiersze: „Strać tutaj pamięć nieszczęść, a przyjm szczę-
Strona:Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu/405
Ta strona została przepisana.
