Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/325

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
(z Zapolską), od mistycyzmu Przybyszewskiego i jego sekciarskiej krańcowości (wypowiadającej wojnę moralności filisterskicj na rzecz moralności indywidualnej...). Przebyli swoje koło i muszą odejść, i sama (Młoda Polska) pójdzie o swoich już siłach... i rozwinie wielki sztandar Mickiewicza (miej Polskę w sobie — to będziesz miał ją i koło siebie!), braterstwa ludów słowiańskich (nie rządów, nie primirenja z moskiewskim rządem)... Jest nadzieja, że założymy od 1 października br. rzetelny organ Młodej Polski, dwutygodnik (są szanse, że uda się tygodnik), i odrodzimy literaturę naszą, obezczeszczoną teraz przez Żydów, kramarzy, kupców i dziennikarzy[1].

Jak wiemy, skończyło się na projektach. Toteż w okresie „Życia” nazwa „Młoda Polska” traktowana była najczęściej jako określenie krakowskiego środowiska modernistycznego, grupującego się wokół osoby Przybyszewskiego[2].
Już jednak w roku 1899 tytuł ten nadaje Jan Sten cyklowi portretów młodych pisarzy pozakrakowskich, i to prozaików, idących bardzo własnymi drogami; czyni to co prawda z pewnymi wahaniami:

Młoda Polska!... Splugawiono tak tę nazwę, wytarzano ją w błocie śmieszności, że doprawdy nie wiem, czy można ją umieścić w nagłówku, gdy chce się mówić o Żeromskim, o Reymoncie, o Sieroszewskim, o prozaikach naszych. A jednak trzeba i nikomu słuszniej nazwa ta należeć nie może. Nazwa zaś jest piękną — podwójną pięknością: Polski i młodości. W żadnym kraju może młodość nie jest tak uroczą jak w Polsce[3].


IV

Na lata 1901—1902 przypadają pierwsze syntezy nowej literatury[4].

Dokonuje się znamienna repartycja użytych terminów: warszawianie (Chmielowski i Matuszewski) wybierają jako termin nadrzędny: moder-

  1. List Ignacego Maciejowskiego do Maryli Wolskiej z 11 IV 1899, w: Miscellanea literackie 1864—1910, s. 338.
  2. Tak np. w artykule J. Zakrzewskiego Szkoła krakowska, „Tygodnik Ilustrowany”, 1899, nr 35.
  3. J. Sten Młoda Polska, I. Stefan Żeromski, „Krytyka”, z. I, s. 21.
  4. P. Chmielowski Najnowsze prądy w poezji naszej, Lwów — Warszawa 1901; — Dramat polski doby najnowszej, Lwów 1902; — W. Feldman Piśmiennictwo polskie ostatnich lat dwudziestu, Lwów 1902 (wersja przeznaczona dla zaboru rosyjskiego pt. Współczesna literatura polska. Warszawa 1902); — A. Mazanowski Młoda Polska w powieści, liryce i dramacie, Kraków 1902; — I. Matuszewski Słowacki i nowa sztuka (modernizm), Warszawa 1902.