Strona:Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu/308

z podtytułem Lieder eines Modernen, w latach 1889—1891 ukazują się czasopisma „Freie Bühne für modernes Leben”, „Die Moderne”, „Moderne Rundschau”... Podobne tytuły czasopism znajdziemy zresztą i w innych literaturach — w Belgii „L’Art Moderne” (od roku 1892), w Czechach „Moderni Revue” (od roku 1894). Jako „Česka Moderna” wystąpili młodzi pisarze czescy z manifestem na łamach czasopisma „Rozhledy” w roku 1895.
 W Polsce terminu „modernizm” używano przede wszystkim pisząc o nowych prądach w literaturze niemieckiej^[1]. Był on tu szczególnie poręczny i potrzebny ze względu na współistnienie naturalizmu i symbolizmu w twórczości tych samych pisarzy.
 Już jednak w szkicu Excelsior Orzeszkowej jeden z rozmówców powiada:

 Pewien znajomy mój, człowiek wielce wykształcony, z umysłem krytycznym, pesymista, sceptyk, wielbiciel Baudelaire’a, Catulle-Mendèsa, po trosze Zoli także, a Ibsena i wszelkich Skandynawów najbardziej, zwykł mawiać o sobie: „ja, modernista!” albo „my, moderniści”, i wiesz? imponuje to ludziom ogromnie^[2].

 W roku 1899 Ludwik Krzywicki stwierdza:

 Modernizm jest etykietką, którą przylepiano i do Böcklina. i jakiegoś bazgracza w rodzaju pani Costenoble, do Tołstoja i Dostojewskiego, do ich naśladowców, do Strindberga i do pospolitych pornografów^[3].

II

 Na zalew terminologii krytycznoliterackiej już w roku 1891 narzekał Stanisław Witkiewicz:

 Ta mania porywania wyrażeń nowych, zwłaszcza cudzoziemskich, brzęczenia wyrazami, które wydają się dlatego lepszymi, treściwszymi, iż są obce; mania odpowiadająca łatwości, z jaką uczymy się wszystkich języków Europy, zapo-

1. M. in.: M. Oksza (M. Krzymuska) Modernizm w Niemczech i Stanisław Przybyszewski, „Biblioteka Warszawska”, 1899, t. III, s. 256—285; — J. Flach Zwrot w modernizmie niemieckim.
2. E. Orzeszkowa Excelsior, „Tygodnik Ilustrowany”, 1897, nr 40.
3. L. Krzywicki O sztuce i nie sztuce. Luźne uwagi profana, „Prawda”, 1899, nr 15.