wniesiono prawo o wywieszaniu wszystkich Polaków, to kto wie, czyby się na to niezgodziła. Tylko rządowi zawdzięczać będziemy, jeżeli tak daleko idące prawa się nie pojawią. Najwyższe i decydujące sfery rządowe zupełnie dziś nie mają styczności z Polakami, natomiast ulegają w najbliższem otoczeniu osobom przejętym najskrajniejszym hakatyzmem. Wobec tego nie dziw, że w projektach do ustaw rządowych czytamy, iż „wobec coraz większego rozszerzania się narodowości polskiej w Prusach Zach. i Poznańskiem kosztem niemieckiej!! rząd widzi konieczność wzmocnienia niemieckości przez fundusz 200 milionowy”. Niepokoi rząd przewaga polskiej narodowości w warstwach średnich, dalej odosobnienie się tychże warstw od ludności niemieckiej i wyzyskiwanie do celów narodowo polskich inteligencyi, wytworzonej dzięki kulturze niemieckiej. Polacy są winni zaostrzenia się przeciwieństw, polonizm zachowuje się w słowie i piśmie tak, że objawia się już skutek tego w wypieraniu niemieckiej ludności pod względem socyalnym i ekonomicznym[1]. „Polacy”, twierdzi kanclerz Hohenlohe, „żywią ciągle nadzieje oderwania polskich dzielnic od Prus lub uzyskania czegoś w rodzaju związku federacyjnego”. To zaś zagraża egzystencyi państwa: Książe Bismark miał racyę, gdy swego czasu powiedział: „Musimy mieć i utrzymać sobie wolną drogę od Królewca do Wrocławia”. Quittez le long espoir et la vaste pensée!, kończy kanclerz swą przemowę, „zostańcie uczciwymi Prusakami, a wtedy się porozumiemy i żyć będziemy w spokoju!”[2] „Moralne stosunki i cała kultura polskich dzielnic, twierdzi minister rolnictwa, baron Hammerstein, stały na nadzwyczaj nizkim stopniu. Dopiero po ojcowską opieką królów pruskich udało się podnieść moralnie i kulturnie ludność do dzisiejszego rozwoju. To atoli należy przypisać jedynie błogosławionemu działaniu niemczyzny. Projekt (stumilionowy) nie zmierza do wytępienia polskości, domaga się atoli od polskiej
