Strona:Kazimierz Brodziński - Wiesław i pieśni rolników.djvu/9

5

PRZEDMOWA

przed genjuszem narodowym. Za tę skruchę niebo dało mu spojrzeć daleko w przyszłość: napisał sławną rozprawę, czytaną w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, w któréj kilkunastu słowami skreślił filozofję scjentificzną Polski. Na widok téj rewolucji, zwanéj nierozważną i szaloną, porwany zapałem ku idei narodowéj, wobec słuchaczy co go tak często słyszeli deklamującego przeciw egzaltacji i entuzjazmowi młodzieży, powiada: «Tę ideę i to przeznaczenie postanowił narodzie, (przed którym czcią przejęty się korzę) spełnić, lub na zawsze wrócić do grobu. Choć wrócisz, dokonasz ostatniéj missji swojéj i z palmą staniesz przy Mistrzu twoim Chrystusie.»
 Brodziński pierwszy postrzegł co było prawdziwie wielkiem, narodowem i razem uniwersalnem w glębokiéj myśli Kopernika. Mówiąc o Koperniku miał słuszność powiedzieć, iż odkrył on systema świata fizycznego, jak naród polski przeczuł ruch świata moralnego. Kopernik zburzył dawne przesądy wskazując słońce za wspólne ognisko planetom, naród polski pchnął swoją ojczyznę w bieg około środka wielkiéj całości, i z tegoż samego natchnienia Kopernik był filozofem, naród polski Kopernikiem w świecie moralnym. (Brodziński o Narod. Pol.)
 Tym sposobem Brodziński wytłumaczył scientificznie historję polityczną Polski. Widzimy tu promień umiejętności rzucony z daleka na ciemne dzieje legjonów i emigracji polskich, na całą historję jedynego narodu w Europie, co bytu swego nie przywiązał do posady na gruncie, do warunków stanowiących państwa, ale jak Kopernik przeznaczenie kuli ziemskiéj, odniósł go do punktu środkowego na niebie. Pojęcie Brodzińskiego spotkało się tu z duchem narodowym Polski.