spotykamy także nad Rabą i w Lubelskiem, na Kujawach oraz na Mazowszu pruskiem [Barthel de Weydenthal 8 44].
lecznicze
Urok leczy się tak na Kaszubach jak na innych polskich obszarach przy pomocy okadzania święconemi ziołami [Lorentz 56 93; Biegeleisen 10 250—251].
Wogóle zaś w lecznictwie ludowem kaszubskiem zioła zarówno święcone, jak nie święcone odgrywają bardzo wielką rolę. Parę przykładów może to potwierdzić. Piołun zabezpiecza przed cholerą i wogóle przed zaraźliwemi chorobami [Gulgowski 47 178]. W Lubelskiem [Pleszczyński 70 127] roślina ta posiada podobne zastosowanie. Wywar bylicy (Artemisia vulgaris L.) bywa uważany za skuteczny przeciw kurczom i napadom epileptycznym [Treichel 87]. W Małopolsce zachodniej także podają chorym na wielką chorobę odwar z bylicy [93 VI 226—7; Udziela 88 112; Biegeleisen 10 205]. Przeciwko długotrwałemu kaszlowi piją Kaszubi odwar jagód jarzębiny [Gulgowski 47 204], podobnie w Lubelskiem [Pleszczyński 70 116]. Wedle kaszubskich zaleceń chory na suchoty winien siąść pod krzakiem bzu z garnkiem, w którym jest wrząca woda, a ktoś inny musi obejść ten krzak trzykrotnie i zapytać: „Co gotujesz?“ Chory odpowiada: „Stare części młodego ciała“. Jak to nie pomoże, niema już dla chorego ratunku [Gulgowski 47 205]. W Poznańskiem [Kolberg 53 XV 157] leczą suchoty odwarem z bzowego kwiatu, podobnie jak w Rzeszowskiem [90 VII 167], na Śląsku [90 XV 617] i w innych okolicach. W Małopolsce dzieci chore na suchoty niosą pod krzak bzu, poczem wracają do domu i wykonują trzy roboty, w czasie których odmawiają zalecone modlitwy, ale poza tem muszą zupełnie milczeć. W razie pomyślnego wyniku matka przynosi wyzdrowiałe dziecko do chaty. Jeśli ta praktyka nie pomoże, niema już ratunku [59 I 122].
Rany leczy się na Pomorzu przy pomocy babki lancetowatej (Plantago lanceolata L.) [Treichel 87 16]. Środek ten stosuje się w Polsce powszechnie [Biegeleisen 10 97; Udziela 88 218; 90 V 422, VII 167; Pleszczyński 70 109; 92 XI 51]. Kaszubi [Gulgowski 47 204] przykładają na wrzody między innemi także listki babki pospolitej (Plantago maior L.) podobnie jak w Polsce [Udziela 88 218, 232]; następnie używają Kaszubi na wrzody liści olszowych [Gulgowski 47 204], jak również w Polsce [Udziela 88 232], w Kieleckiem [Federowski 32 II 267], w Lubelskiem [Pleszczyński 70 125], w Stanisławowskiem [61 XIII 76]. Wreszcie na wrzody
