W niniejszej pracy Marks zrobił pierwszą próbę zastosowania metody materjalistycznej do wyjaśnienia współczesnej historji. W „Manifeście Komunistycznym“ teorja ta zastosowana była w ogólnych zarysach do całokształtu najnowszych dziejów; Marks i ja stale z niej korzystaliśmy przy wyjaśnianiu bieżących wypadków w artykułach naszych w „Nowej Gazecie Reńskiej“. Niniejsze zaś dzieło poświęcone jest zbadaniu wieloletniego okresu, mającego krytyczne i typowe znaczenie dla całej Europy, w jego wewnętrznym związku przyczynowym; ze stanowiska zaś autora znaczyło to sprowadzać fakty polityczne w ostatniej instancji do przyczyn ekonomicznych.
Przy rozpatrywaniu wypadków bieżących niepodobna dotrzeć do ich ostatniej, ekonomicznej przyczyny. Nawet i dziś, pomimo bogatej literatury specjalnej, niepodobna nawet w Anglji śledzić z dnia na dzień wszystkie zmiany w sposobach produkcji, cały bieg przemysłu i handlu na rynku wszechświatowym, tak, by w każdej danej chwili stawał przed nami cał-
