Ostatni biograf Ariosta chce, zdaje się, odnowić spór, podając w wątpliwość wyjaśnienie sądu, jaki sam Tasso wydał o sobie, wyjaśnienie, umieszczonö w Serassiego żywocie poety[1]. Tiraboschi jednak położył temu współzawodnictwu koniec, wykazując, że pomiędzy Tassem a Ariostem nie ma co mówić o ich porównywaniu, tylko o tém, który z nich bardziéj jest lubiany[2].
Laur ze żelaza położon na czole
Biustu Arjosta strącił piorun...
Zanim popioły Ariosta przeniesiono z kościoła benedyktynów do biblioteki w Ferrarze, ugodził piorun w popiersie jego, ustawione na jego grobie, i stopił z żelaza wykuty wieniec wawrzynowy. O wypadku tym opowiada pewien pisarz minionego wieku[3]. Przeniesienie uświęconych popiołów jego nastąpiło 6 czerwca 1801 r. i było jedną z najwspanialszych uroczystości krótkotrwałéj rzeczypospolitéj włoskiéj; celem uczczenia téj ceremonii, powołano napowrót do życia owych sławnych ongi „Intrepidi“ i przekształcono ich w akademię Ariosta. Olbrzymi plac publiczny, przez który przechodziła procesya, nazwany został wówczas po raz pierwszy skwerem Ariosta. Autora „Orlanda“ nazwano z zazdrości nie Homerem Włoch, lecz Ferrary[4]. Matka Ariosta pochodziła z Reggio, a dom, w którym się urodził poeta, odznaczony został tablicą, na któréj następujące wypisano słowa: „Qui naeque Ludovico Ariosto il giorno 8 di settembre dell’ anno 1474.“ Mieszkańcy Ferrary jednak nie wiele przypisują znaczenia wypadkowi, że ich poeta urodził się gdzieindziéj, lecz wyłącznie do niego roszczą sobie prawo. Mają oni u siebie jego zwłoki, pokazują jego krzesło, przybory do pisania i jego rekopisma.
„.... Hic illius arma,
Hic currus fuit.“
Dom, w którym żył, pokój, w którym umarł, oznaczone są jego własną tablicą pamiątkową, oraz napisem, z późniejszych pochodzącym czasów[5].
Mieszkańcy Ferrary tém zazdrośniejsi są o swoje prawa, odkąd złośliwość Daniny ośmieliła się z nieznanych im powodów, jak tajemniczo powiadają ich apologiści, przypisać ich okolicy beocką do wszelkiéj duchowéj produkcyi nieudolność. Obelga ta spowodowała napisanie tomu in quarto, a uzupełnienie to „Pamiętników Barotti’ego o sławnym Ferrarezyjczyku“ uważaném jest za zwycięską odpowiedź na „Quadro storico statistico dell’ Alta Italia.“
- ↑ La Vita di M. L. Ariosto, seritta dell’ Abate Girolamo Baruffaldi Giuniore, etc. Ferrara 1807, lib. III, p. 262. Patrz Historical Illustrations etc, p. 26.
- ↑ Storia della Lett. etc, lib. III, t. VII, par. III, p. 1220, sect.4.
- ↑ Op. di Bianconi, vol. III, p. 176 ed. Milano 1802. Lettora di Signor Guido Savini Arcifisiocritico sull’ indole di un fulmine caduto in Dresda l’anno 1759.
- ↑ „Appassionato ammiratore ed invitto apologista dell’ Omero Ferrarese“. Tytuł ten dany mu był nasamprzód przoz Tassa, a przytoczony został celem zawstydzenia Tassistów, lib. III, pp. 262, 265. La Vita di M. L. Ariosto etc.
- ↑ Parva sed apta mihi, sed nulli obnoxia, sed non — Sordida, parta meo se d tamen aere domus.
