ków parlamentu. Jeśli niemniej wszystkie klauzule bill of rights nazwane są w nim samym prawami i swobodami ludu angielskiego[1], to opiera się to na poglądzie, że prawne ograniczenie korony jest zarazem prawem narodu.
Pogląd ten wyrósł bezpośrednio ze średniowiecznego pojęcia państwa germańskiego. Podczas gdy państwo starożytne w początkach swej historji przedstawia się nam jako πόλις lub civitas, jako zamknięta w sobie gmina obywatelska, to monarchiczne państwo germańskie jest od samego początku ukształtowane dualistycznie: książę i lud nie tworzą jedności wewnętrznej, lecz stoją wobec siebie, jako istoty samodzielne.
Stąd według pojęć ówczesnych państwo jest istotnie stosunkiem umowy między tymi dwoma elementami. Romańsko-Kanoniczna nauka prawa, pozostająca pod wpływem tradycji starożytnych, już od XI wieku stara się zjednoczyć w teorji oba te elementy. W tym celu chce na podstawie umowy raz pozbawić lud jego praw na rzecz księcia, pojmując w ten sposób państwo jako rząd, to znów, uważając księcia za mandatarjusza ludu, identyfikuje lud z państwem. Lecz rozpowszechnione poglądy prawno-polityczne, zwłaszcza od czasu pow stania ustroju stanowego, widzą w państwie istotnie stosunek dwustronnej umowy między księciem i narodem. Treścią tej umowy są postanowienia prawne. Na
- ↑ „And they do claim, demand, and insist upon all and singular the premises, as their undoubted rights and liberties“.
