treść w niej zawartą na dwie części, mianowicie przedstawiającą działalność polityczną wybitnych przywódców tego obozu przed wojną i podczas wojny.
Nim przystąpimy do samego przedmiotu, zaznaczyć należy, że kręgosłupem obozu tak zwanego narodowego jest utajona w nim Narodowa Demokracja, odgrywająca rolę stronnictwa narodowo-zachowawczego, a nie będąca ani jednem ani drugiem. Wszystkie czyny tego stronnictwa były, jak dotąd, w nieustannej sprzeczności z bobrze zrozumianem znaczeniem tego miana.
Jakież winno być właściwe założenie prawdziwego polskiego stronnictwa narodowego i jakież mogą być jego obowiązki? Takiemi są: pilna straż i obrona wszystkich praw, interesów i tradycyj narodowych, przeciw uchybieniu im z czyjejkolwiek strony.
Zobaczmy, jak Narodowa Demokracja pod dotychczasowym kierunkiem takiemu założeniu i takim obowiązkom odpowiadała w ciągu swego istnienia.
Cofnąwszy się pamięcią w lata przedwojenne, w których około 1905 r. przywódcy Narodowej Demokracji samowładnie kierowali polityką polską pod zaborem rosyjskim, widzimy to stronnictwo przykładające ręki do zacierania ostatnich śladów państwowości polskiej, przechowującej się w odrębności Królestwa Kongresowego od Cesarstwa. Odrębność ta ustanowiona przez Kongres Wiedeński i otoczona gwarancjami międzynarodowemi, została skasowana przez rząd rosyjski na własne żądanie naszych ówczesnych reprezentantów politycznych. Wymieniać ich nie ma tu potrzeby, wszyscy pamiętają te czasy. Dość powiedzieć, że byli to najzacniejsi
