Szkatułki wyrabiano jednak także z innych materyałów: i tak obok drewnianych znajdujemy „szklaną“[1], na owe czasy niezawodnie wielka rzadkość, prawdopodobnie służąca do schowania różnych drobiazgów niewieścich. W pewnym stopniu ze szkatułkami pokrewnemi były puszki; o takiej czytamy tylko raz jeden, a ta była „żelazna“ i służyła do przechowywania listów[2]. — Wreszcie był jeszcze osobny rodzaj niewielkich skrzynek płaskich, służących wyłącznie do przechowywania łyżek srebrnych, które to nazywano puzdra[3]. Te były z drzewa i składały się z dwóch mocnych płyt, dolnej grubszej a górnej cieńszej, połączonych z sobą zawiasami i zaopatrzonych zamkiem, z których w dolnej po wewnętrznej stronie były wykrojone zagłębienia na łyżki, a całe wnętrze obciągnięte skórą zamszową, zewnątrz zaś obite safianem: w takiem puzdrze znajdowało się zawsze tylko 12 łyżek. Na wzór tychże zrobione maleńkie skrzyneczki albo pudełeczka na pierścionki lub tylko na jeden, nazywały się puzderka[4].
Osobnymi sprzętami, służącymi do tego samego użytku co i skrzynie, były szafy (niem. „Schaff“, łac. „scapha“). Te, tak samo jak poprzednie, były z drzewa, właściwie bowiem były to także skrzynie, tylko znacznie wyższe, nieraz wyżej wzrostu człowieka, a mające drzwi podłużne od góry do dołu: to też w niektórych okolicach Niemiec do dziś dnia jedne i drugie nazywają się jednakowo („Kasten“). Ze względu jednak, że do nich nie potrzeba się było schylać, oraz dla nierównie większej wygody tak przy wkładaniu jakich przedmiotów lub zawieszaniu szat, jak przy wyjmowaniu rzeczy schowanych, spostrzegamy, iż od początku XVII. wieku szafy występują coraz liczniej i coraz bardziej wypierają skrzynie, zwłaszcza z pokojów mieszkalnych. Szafy bowiem miały w środku albo wieszadła, na których dały się zwieszać wszelkiego rodzaju szaty, albo też półki ustawione ponad sobą, na których znowu można było kłaść bieliznę, różne części odzieży i strojów, albo wszelkie inne przedmioty — lubo o tem nigdzie nie wspomniano słowem. Wprawdzie czytamy, że były szafy „malowane“, lecz nie mamy żadnej wyraźnej wiadomości, z jakiego bywały drzewa, czy znajdo-
