(1568—1660).
Wiek XVI., zwłaszcza około pierwszej swojej połowy, to wiek tak zwanej reformacyi i nowości religijnych w Polsce. Śladów jednakże wyraźnych luteranizmu lub kalwinizmu w Nowym Sączu z pierwszej połowy XVI. wieku nie można się dopatrzyć z istniejących dziś źródeł. Argumenta zaś, jako to: 1) opozycya datująca się od 1520 r. w dawaniu dziesięcin kościelnych; 2) zakaz wprowadzania do kraju ksiąg Marcina Lutra pod karą konfiskaty dóbr i wygnania, wydany przez Zygmunta I. w Toruniu 24. lipca 1520 r.[1]; 3) dość częste procesy z duchownymi o zastaw rzeczy kościelnych[2]; 4) spalenie żywcem na małym rynku w Krakowie 1539 r. za błędy kacerskie 80-letniej Katarzyny z Zalasowskich Wajglowej[3]: nie mogą jeszcze co do reformacyi w Nowym Sączu służyć za niezbity dowód. Idąc przeto za zdaniem Szczęsnego Morawskiego, znakomitego badacza Sandeczyzny w ogólności, a Socynianizmu w tych stronach w szczególności[4], należy uznać za początek nowości religijnych w sandeckiej ziemi dopiero rok 1546, w którym kaznodzieja aryański, Adam Pastoriusz, głosił tu zasady anabaptyzmu czyli nowochrzczeństwa; a Felix Krzyżak (Cruciger) ze Szczebrzeszyna, pleban
- ↑ Dr. Zakrzewski: Powstanie i wzrost reformacyi w Polsce 1520—1572. Lipsk 1870, str. 23.
- ↑ Morawski: Sądecczyzna. T. II. str. 386, 391.
- ↑ Była siostrą Jana Zalasowskiego, mieszczanina tarnowskiego, i Urszuli Kromerowej w Nowym Sączu.
- ↑ Pozostałe po nim w rękopisie obszerne dzieło o Aryanach, posiada Maryan Dzieślewski we Lwowie.
