Strona:Jan Łoś-Bogurodzica.djvu/21

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

6. Adamie, ty boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga w wiecu
Domieściż twe dzieci, gdzie krolują angieli.

W pieśni poprzedniej Bogurodzica znaleźliśmy obie składające ją zwrotki podobne przez system ich budowy: obie są trójdzielne i w obu pierwsze dwie części (w tym razie dwa pierwsze wiersze) są podobnie zbudowane, gdyż obie pary wierszy prócz rymów końcowych mają też rymy wewnętrzne. Zwrotka trójdzielna nie była jedyną formą średniowieczną: były też inne typy. W Pieśni wielkanocnej w pierwszych czterech zwrotkach można też odnaleźć zasadę trójdzielności: Pierwszy V. składa się tu z jednego wiersza 8-zgłoskowego, drugi V. jest takiż sam i z poprzednim rymuje, natomiast R. przedstawia typ inny i to niestały: w pierwszych dwu zwrotkach wiersze zaczynają się od członów 3-zgłoskowych rymujących z sobą (iż przez trud Bog swoj lud; śmierć podjął, wspomionął), po których następuje człon 6-zgłoskowy, rymujący z obu wierszami poprzedniemi: (boży — zbożny — strożej zam. stroży; wiecznego — pkielnego — pirwego); w następnych dwu zwrotkach już ten typ nie został wytrzymany: Aliż sam Bog z martwych wstał już nie ma ani rymów wewnętrznych, ani wytrzymanego rytmu, ani wreszcie rymu końcowego; domieściż twe dzieci, gdzie krolują angieli ma rymy wewnętrzne (asonans, zwłaszcza jeśli przyjmiemy formę domieści zam. domieściż — dzieci), i pierwsze dwa człony 3-zgłoskowe, ale człon trzeci ma zgłosek 7 zam. 6-ciu i nie rymuje z poprzedniemi wierszami. Jeżeliby przyjąć, że zwrotka 5 (Jenże trudy) została (zapewne przez przepisywacza) zepsuta rytmicznie, to bądź co bądź we wszystkich tych czterech zwrotkach mielibyśmy typ wersyfikacyjny bardzo zbliżony. Inną cechą wspólną tych zwrotek, to przeniesienie stosunków ziemskich, mianowicie polskich, na niebieskie: djabeł wykonywał stróżę nad ludźmi i był starostą piekielnym, a kmieć Adam zasiada w wiecu u Boga. Te cztery zwrotki w zupełnościby wystarczały, żeby je za całą pieśń uznać.



Zwrotka następna,

7. Tegoż nas domieściż, Jezu Chryste miły,
Bychom z tobą byli,
Gdzie się nam radują szwe niebieskie siły