Strona:J. Łepkowski, J. Jerzmanowski - Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi odbytej w r. 1849.djvu/55

jak i w innych wsiach, gdzieśmy kościoły tuż nad rzeką położone wspominali, Dunajec inném przed wiekami płynął korytem. Piękne rzeźbione starożytne ołtarze, zasługują w téj świątyni na uwagę. Znów tu ruszczyzna; lud prawi, że kościół ten był przed wieki ruski. Dawniéj miano tu monstrancyą ruską z trzema gotyckiemi wieżyczkami i mszał ruski, a dziś pokazywał nam proboszcz kielich miedziany i patyny miseczkowate wklęsłe, o których przeznaczeniu do ruskiego obrządku zapewniał.
 O wielu to już dotąd ruskich zabytkach w tych okolicach wspominaliśmy, a jeszcze o wielu wspomniéć nam wypadnie. Że Rusini przed Władysławem Jagiełłą tu byli a nie późniéj, to z kilku dat budowy kościołów, przeznaczonych na ich obrządek, prawie z pewnością wnieść można; lecz, czyli przed, czy po napadzie Tatarów tutaj się osiedlili? jest to dla nas zagadką, bo postać świątobliwéj Kunegundy w okolicy Rusinami zaludnionéj, nie mogłaby się z dziejową pewnością pogodzić. Naszém zdaniem, dotąd istnieli w téj okolicy Rusini, dopóki otoczeni zewsząd wyznawcami rzymskiego obrządku, nie stracili głównych cech swéj wiary, i z sąsiedniém sobie plemieniem górali, w jedność się nie spoili. Niezaprzeczony to bowiem dowód, że gdy lud zmieni obrządek religijny, wtedy traci główną charakterystykę swéj narodowości. Co bądź prawdą się komu w téj sprawie zdawać będzie, prosimy, aby wiadomości swych publicznie udzielił.
 Wróćmy do opisu kościoła w Krościenku. Ozdobne dzwony noszą na sobie następne napisy: „Ad honorem B. V. Maryae fecit me Petrus Waygner, ludwiserz, anno 1803. Rumore lent. vidt. Kroszczen”.
 „Sancte Urbane ora pro nobis 1794”.
 Do probostwa tutejszego należy kościół filialny w Szczawnicy i dwie exkurendy w Grünwaldzie i Sromowcach niżnich.
 W księdze wspomnień (in libro memorabilium) czytamy, iż 25 kwietnia 1840 r. dało się czuć w okolicy Krościenka wielkie trzęsienie ziemi. Tamże zapisano, iż: „r. 1845 spadł w téj okolicy dészcz siarczysty; na polach osiadła powłoka siarczana, a i w powietrzu zapach siarki trwał przez czas niemały”. Gdziekolwiek znaleźliśmy podobne meteorologiczne zapiski, podajemy je w myśli, że znawcom na użytek naukowy posłużą.
 Tylmanowa, wieś, szkoła parafialna. O budowie kościoła tutejszego żadnego niéma podania; 1756 r. kościół, plebania i akta spłonęły. Że świątynia dawniéj tu istniejąca miała być ruską,