Strona:Józef Piotrowski - Katedra ormiańska we Lwowie w świetle restauracyj i ostatnich odkryć.djvu/017

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

dobudowano cały krużganek od południowej strony katedry, czy też raczej, jak wspomniałem, tylko go odbudowano, t. j. zmieniono sklepienie i przystawiono doń nowy portal renesansowy przy sposobności odbudowy całej świątyni po olbrzymim, najgwałtowniejszym pożarze Lwowa w r. 1527. Przeciw jego budowie dopiero w w. XVI, wzgl. razem z budową nawy na pocz. wieku XVII przemawiają nierenesansowe i niebarokowe kapitele niskich kolumn. Ormiańsko-romański kształt jedynego, zachowanego kapitelu pierwotnego (narożny od str. zachod., czy nie odwrócona baza?), oraz innych dorobionych zbyt sztywnie na wzór dawnych, przypominający pewne szczegóły romańskich rzeźb kamiennych kościoła Cystersów w. XIII w Wąchocku (Sprawozd. T. V, str. 67, 68), świadczy o wcześniejszej epoce. Kilka części pierwotnych kapiteli krużgankowych z wyraźnym ornamentem zachowało się wśród rumowiska na dziedzińcu północnym. Będą one starannie przechowane w lapidarjum katedry, w krużganku klasztornym. Równoczesnemu wybudowaniu krużganka połudn. z katedrą, t. j. z jej częścią najstarszą zaprzecza jednak zasłonięcie jego renesansowem sklepieniem krzyżowem górnej części pierwotnego portalu gotyckiego, tudzież dolnej połowy wspomnianego okna prawej nawy bocznej. Dowodziłoby to, że pierwotny krużganek ormiańsko-romańsko-gotycki z w. XV był niższy, miał inne sklepienie i pokrycie i że przebudowano go, przy pewnem podniesieniu terenu, w stylu renesansowym, z pozostawieniem pierwotnych kolumn, po pożarze w r. 1527, uzupełniając następnie przy sposobności budowy wieży ok. r. 1570 nowym portalem od strony wschodniej. W tym czasie zamurowano też prawdopodobnie od zewnątrz, ostrołukowe okno prawej nawy kościelnej, pozostawiając jeszcze otwartą jego szeroko rozwartą ozdobioną malowidłami, głęboką framugę wewnętrzną. Wieżę odbudował na starych fundamentach pochodzący z włoskiej Szwajcarji architekt Piotr Krassowski, właściwie „Szwancar“ (Szwajcar), kosztem obywatela ormiańskiego Andrzeja z Kaffy. Część górna pochodzi z w. XIX. Zaś zmiany przy wspomnianej ścianie wchodowej, wzgl. maskującej zakrystje po prawej stronie absydy, przeprowadzono w sto lat później, przy ustawianiu nowego, ozdobnego portalu kamiennego w zakrystji starej, oraz kamiennego, boniowanego portalu barokowego (z tarczą gmerkową na szczycie łuku), zamykającego dziedziniec klasztorny. Świadczy o tem umieszczona na portalu w zakrystji data: 1671. Niezgrabny, wysoki portal między krużgankiem połudn. (od ul. Ormiańskiej), a wieżą, wykonano razem z przebudową w podobny sposób, analogicznego portalu do dziedzińca klasztornego w r. 1877, data pod krzyżem szczytowym na portalu klasztornym. Całą katedrę odnowił następnie zewnątrz i wewnątrz swoim kosztem, oraz sprawił nowe ołtarze, ambonę i tron biskupi w r. 1723, t. j. po pożarze w r. 1712, prezes i sędzia związku Ormian lwowskich,