Strona:Józef Piotrowski - Katedra ormiańska we Lwowie w świetle restauracyj i ostatnich odkryć.djvu/016

było pierwotne wejście do zakrystji, analogiczne do portalu wiodącego po drugiej stronie absydy do krużganka cmentarnego (od ul. Ormiańskiej). Przypuszczenie takie umacnia sposób wykonania dzisiejszego wejścia do zakrystji, przerobionego z jednego okna, którego część górna pozostała z tem samem obramieniem kamiennem i tych samych rozmiarów, co u innych okien. Zresztą całe założenie architektoniczne tej ściany wskazuje, że był to pierwotny portal podobny do portalu krużgankowego. Także samo umieszczenie dzisiejszego wejścia do zakrystji od strony północnej w przedłużeniu okna nie może być pierwotne. Są to więc tylko przeróbki (nie dobudowy) z wieków XVI i XVII, wzgl. XVIII, pozwalające na przypuszczenie, że zarówno krużganek południowy, bez obecnego sklepienia, od strony ul. Ormiańskiej, jakoteż dzisiejsza pierwsza zakrystja, również z wyjątkiem sklepienia, tuż przy absydzie, wzgl. przy presbiterjum są jednak dawniejszemi częściami katedry, dobudowanemi zapewne po pożarze w r. 1381, przy sposobności jej zupełnej odbudowy około roku 1437. Jak wskazują renes. konsole pod stopami sklepienia w zakrystji starej, odbudowano je ok. połowy w. XVI po pożarze z r. 1527. Dwa silnie wydeptane kamienie w progu dzisiejszego wejścia do zakrystji tworzą razem dawne nadproże kamienne z wyraźnym ornamentem późno-gotyckim, które powinno być z progu wyjęte, należycie naprawione i ponownie użyte do ozdoby portalu. Jest to niewątpliwie część pierwotnego portalu z w. XV—XVI wiodącego do zakrystji od strony wschodniej (obok absydy), albo też z zakrystji do kościoła. O późniejszej dobudowie południowego krużganka świadczy nie tylko częściowe zasłonięcie gotyckich profilów wspomnianego portalu, lecz także zamurowane okno ostrołukowe w prawej nawie bocznej, widoczne do połowy pod dachem krużgankowym.
 Skromny portal renesansowy obok absydy, wiodący do krużganku, jest w całym układzie architektonicznym bardzo podobny do renesans, obramień okien domu burmistrza Czeczotki w Krakowie z drugiej połowy wieku XVI, wykonanego przez wybitnego architekta Gabrjela Słońskiego (Sprawozd. T. V, str. 7, 9). Nasuwa się więc przypuszczenie współpracy przy ponownej odbudowie katedry ormiańskiej w wieku XVI, jak się zdarzało, (kaplica Boimów), także majstrów krakowskich, może pod kierunkiem Słońskiego. Stosunki między majstrami murarskimi i architektami lwowskimi i krakowskimi były bardzo ożywione. Charakterystyczny dla Słońskiego motyw krótkich wałeczków umieszczonych w rowkach na fryzach nadprożnych znajdujemy też w identycznej formie na datowanym (1570) portalu pod wieżą, oraz na obramieniu zamurowanych drzwi w ścianie domu przy dziedzińcu wschodnim, obok kolumny Augustynowicza z św. Krzysztofem. Na podstawie tych danych trudno jednak orzec, czy w tym czasie, t. j. w drugiej połowie w. XVI