Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/51

maga się postępu kapitalizacyi, grożąc wprost ruiną tym krajom i ludom, co opóźnią się w zapewnieniu swej produkcyi dostatku i wzrostu kapitału. Dostatek kapitału toć podstawa, warunek, broń gospodarczego rozwoju, jego brak, to hamulec, zastój, zależność. Bez silnej gospodarczej podstawy niszczeją siły, rozwieją się ideały narodu. Cyfry dającego się stwierdzić dorobku kapitałowego naszego w ostatnich latach nie są uspakajające, ni pocieszające, a pomyślmy dopiero, ile wartości zniszczyła w ostatnich kilku latach nieszczęsna anarchia w rosyjskim zaborze.
 Przyszła i nowa przyczyna zwolnienia, deficytu kapitalizacyi u nas, a jest nią ewolucya, podnosząca powszechnie zarobki robotnicze i płace niższych kategoryj urzędników, t. j. warstw o tak szczupłym dochodzie, że jego zwyżka prawie cała idzie, bo iść musi, na konsumcyę, nie na kapitalizacyę; ma ta ewolucya swą wielką, dodatnią wartość społeczną i moralną, ale zmniejsza kapitalizacyę; czyni konieczną troskę o takie podniesienie i ulepszenie produkcyi, aby ona starczyła i na podwyżkę dochodu warstw szerokich i na kapitalizacyę dostateczną, gdyż ta jest warunkiem i dalszego rozwoju i nawet utrzymania się na już zdobytym poziomie. Jak wszędzie, tak i u nas zanadto jednostronnie porusza się problemat rozdziału dochodu społecznego, za mało pamięta się o problemacie wzrostu dochodu, który dopiero wytwarza pomyślne warunki dla dobrego rozdziału, a który sam jest warunkowany dostateczną kapitalizacyą.
 A prócz tych szczegółowych pozycyj naszych ryzyk, strat, ubytków, objawów ujemnych w dziedzinie politycznej, etycznej, społecznej, gospodarczej, należy jeszcze wkońcu podnieść z naciskiem ogólne pogorszenie naszego położenia. Wytwarzają je z jednej strony nacyonalizm państwowy Rosyi, a przedewszystkiem Prus, dezorganizacya Francyi, z drugiej zaś rozbudzeniem narodowościowych an-