ulepsza programy stronnictw żywotnych, bo one muszą programami stwierdzać, że dorosły do podejmowania najważniejszych nasuwających się zagadnień. Nie stoi życie; wartość dla życia dodatnią mają tylko organizacye, zdolne do sprostania nowym zagadnieniom, wyrosłym z ewolucyi idei i stosunków; ewolucya ta zmusza do rewizyi programów, jest probierzem zasad i rozumu oraz patryotyzmu stronnictw, zmusza do ścisłego liczenia się z warunkami istotnymi. I taka rywalizacya stronnictw, zdążająca do wyszukania najlepszej drogi i najlepszych środków dla zaspokojenia potrzeb, spełnienia zadań narodu, jest i może być korzystną. Ale stąd też normalnem polem jej uprawnionej, bo możliwie korzystnej akcyi, jest dziedzina wyborów politycznych. W ustawodawstwie, polityce skarbowej i gospodarczej, w stosunku do rządu i wpływu na kierunek rządowej akcyi, mieszczą się te zadania, stąd wybory te są i powinny być podług programu przeprowadzane. Na zewnątrz musi nasza delegacya występować solidarnie, ale na wewnątrz uprawnioną jest walka o zdobycie przewagi swym przekonaniom. Ale i tu dwa nasuwają się zastrzeżenia. Nawet po zwycięstwie stanowczem jednego politycznego kierunku nie wolno wprowadzać reform, któreby korzystnemi były tylko dla chwilowego interesu zwycięskiego stronnictwa, a szkodą były dla kraju. A dalej: stawiając kandydatów, niemoralnem jest uwzględniać tylko ich partyjną markę, pomijać kwalifikacye, uzdolnienie kandydata do funkcyi, którą ma spełniać. Odpowiedni człowiek na każdem stanowisku, toć podstawowy postulat rozumnego działania; poseł każdy ma i stronnicze i narodowe zadania; złem jest przy jego wyborze pomijać jego uzdolnienie do tej wyższej służby. Stronnictwo każde liczyć się z tem winno, że uprawnionem do zajmowania przewodniej roli jest tylko, o ile umie i zdoła odpowiednich ludzi stawiać na każdem stanowisku. Siły niedorosłe do spełnienia funkcyj organu nie przyniosą
