już idea prawa ponad ideą siły. I stąd odzywają się głosy, podejmują rozliczne usiłowania, aby i w międzynarodowe stosunki przenieść ideę prawa i zapewnić jej tryumf nad prostą siłą, nad zasadą siły. Ale pomimo całego uprawnienia i całej szczytności tych aspiracyi, pomimo uzniania, że to byłaby naprawdę wyższa faza w dziejach ludzkości, pomimo poparcia, na jakie ta ideowa ewolucya zasługuje, nie można w polityce żyć samą nadzieją przyszłych lepszych czasów, nadzieją, że kiedyś prawo, chociażby nie poparte własną siłą, zyska uznanie i realizacyę, gromadzić trzeba środki skuteczne, a więc siłę, dla poparcia swych praw nawet wobec siły, która tylko na swą pomoc patrzy, nie na cudze prawo. Stąd też zapewnienie siły jest realnem i najpierwszem zadaniem polityki; ona do dziś jedynie skuteczną rękojmią prawa[1].
- ↑ Że my specyalnie nie możemy łudzić się nadzieją pokojwego uznania naszych praw, na to dostarczają dowodu właśnie niemieccy pisarze. Cytowany już powyżej Cleinow, Zukunft Polens, uznaje w zasadzie nasze prawo do niepodległości, ale stwierdza, że ponieważ terytoryum naszego prawa naruszałoby terytoryum prawa Prus, więc nie mogą uznać naszego prawa. Felix von Luschan, prof. uniw. z Berlina, na kongresie ras w Londynie, brutalnie wprost oświadczył i to w zgromadzeniu, myślącem o zbliżeniu ludów: »La fraternité de l'homme est une bonne chose, mais la lutte pour la vie est une chose bien préférable… Il n'est point de Conférences de la Haye, point de Tribunaux internationaux, point de journaux et de societés pacifiques qui seront jamaix capables d'abolir la guerre… Les nations peuvent naitre et finir, l'antagonisme des nations et des races demeurera, et cela vaut autant, car l'humanité deviendrait comme un troupeau de moutons, si nous devions perdre nos ambitions nationales et cesser de regarder aves orgueil et avec joie non seulement nos industries et nos sciences, mais encore nos magnifiques soldats et nos superbes cuirassés«; a prof. Zorn, j. w., str. 6, pisze: »Als äussertes Mittel im Staatsleben der Völker wird das Zwangsmittel des Krieges doch nicht entbehrt werden können und es wird im Völkerleben immer Momente geben, wo nur mehr die Entscheidung durch die Waffe möglich ist. Weder die Herstellung des heutigen Königreichs Italien, noch die Aufrichtung des Deutschen
